اخوان؛ نماد امید در نمود یاس سیاسی (بررسی نمادگرایی در اشعار اجتماعی سیاسی اخوان ثالث)

کودتای 28 مرداد 1332 از جمله حوادثی است که بر افکار و عمق احساسات عمومی ایرانیان تاثیر گذاشته و درون مایه ای از احساسات نومیدانه، سرخوردگی و دل مردگی را به ارمغان آورد که گرمای مرداد را به سردی زمستانی بی روح مبدل کرد. در این برهه از زمان که داستان، نقاشی و هنرهای دیگر در بازتاب واقعیت های اجتماعی، هنوز چندان جدی گرفته نمی شدند، شعر به مثابه پرچمدار هنر و فرهنگ چونان آیینه ای که توان بازتاب بسیاری از مسایل اجتماعی آن روز را داشت، ابزار ابراز تعهد شاعرانی چون اخوان ثالث قرار گرفت. او شیوه و شگردهای «تمثیل های شاعرانه» را در اشعار نیمایی خود، بر اساس یاسی فلسفی که نتیجه سرخوردگی از شکست اجتماعی و سیاسی سال 1332 بود، آن گونه به کار گرفت که توانست اعتراض خود نسبت به جامعه ای متشکل از انسان هایی خودمدار و بیگانه با حقایق اجتماعی را بیان کند. این رویه در شیوه و منش اشعار به ظاهر سراسر غم آلود اخوان، حکایت از آن دارد که از رهگذر واقع نگری و پردازش رخدادهای اجتماعی سیاسی پیرامون خود، به نمادگرایی رسیده است. این نوشتار بر آن است تا با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از شیوه تحلیل محتوای سروده های اخوان، نشان دهد که وی بر خلاف آنچه بسیاری گمان برده اند. به رغم باور به شکست و ناکامی، با سروده های حماسی خود به سبک خراسانی برای بیان شدت سردی ظلم زمستان عاری از گرمای عدالت بهار، هرگز از دمیدن روح زندگی و امید و از سرگرفتن مبارزه و تلاش، برای رسیدن خود و مردمش به نقطه ای و روزنه ای هر چند دور، مایوس و خسته نمی گردد.