ارتباط مس قابل جذب با شکل های شیمیایی آن در برخی خاک های آهکی استان آذربایجان شرقی

شناخت شکل های شیمیایی مس در خاک و تعیین مقدار هر کدام از آن ها، اطلاعات مفیدی برای ارزیابی وضعیت مس، حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه و شیمی مس در خاک در اختیار می گذارد. به منظور کسب چنین اطلاعاتی، در این پژوهش مس قابل جذب خاک در 21 نمونه خاک آهکی سطحی (0-30 سانتی متر) از استان آذربایجان شرقی با شش روش مختلف شامل DTPA، AB-DTPA، AC-EDTA، هیدروکسیل آمین هیدروکلراید، اکسالات آمونیوم مرجع و اکسالات آمونیوم سریع اندازه گیری شد. شکل های شیمیایی مس نیز با روش اصلاح شده سینگ و همکاران تعیین شدند. بر طبق نتایج حاصله بیشترین مقدار مس استخراج شده با روش اکسالات آمونیوم سریع (mg kg-1 69/25) و کمترین آن با روش DTPA-TEA (mg kg-157/1) حاصل گردید. همچنین شکل های باقی مانده (Cu-Residual) و پیوسته به اکسیدهای بلورین (Cu-CFeox) بیشترین مقدار مس خاک را به خود اختصاص دادند. با توجه به ضرایب همبستگی چنین نتیجه گیری شد که روش عصاره‎گیری AC-EDTA علاوه بر شکل های تبادلی (Cu-Ex) و (Cu-CFeox) از مس باقی مانده خاک (Cu-Res) نیز عصاره گیری کرد. عصاره گیر هیدروکسیل آمین در مقایسه با سایر عصاره گیرها مس را بیشتر از منبع اکسیدهای منگنز استخراج کرد. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که شکل Cu-CFeox بیشترین سهم را در مس عصاره گیری شده با عصاره گیرهای AB-DTPA ، AC-EDTA و DTPA در خاک های مورد مطالعه داشت. با توجه به روابط آماری احتمالا مس پیوسته به اکسیدهای آهن بلوری، منبع بالقوه ای برای مس قابل جذب در خاک های آهکی مورد مطالعه بوده و از ویژگی های شیمیایی خاک نیز محتوای کربنات کلسیم معادل موثرترین ویژگی است که فراهمی مس قابل جذب گیاه در خاک های مورد مطالعه را پیش بینی می کند.