بررسی کارایی صفات کمی مرفولوژیک و فنولوژیک ذرت (Zea mays L.) در تهیه دستورالعمل ملی آزمون های تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS)

انتخاب صفات کمی، دسته بندی دامنه تظاهر آن ها و تعیین ارقام شاهد برای مقایسه، از اصلی ترین نکات تهیه دستورالعمل های تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) است، به نحوی که بر اساس این صفات بتوان سه شرط تمایز، یکنواختی و پایداری یک رقم جدید را بررسی کرد. به منظور تهیه دستورالعمل ملی آزمون های DUS ارقام ذرت، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 28 رقم و لاین در موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج طی دو سال زراعی 1393 و 1394 اجرا شد. 49 صفت کمی و کیفی مرفولوژیک و فنولوژیک پیشنهادی اتحادیه بین المللی حمایت از ارقام جدید گیاهی (UPOV) ، دفتر ارقام گیاهی اتحادیه اروپا (CPVO) ، کشورهای هند (PPV&FRA) و فیلیپین (PVPO) انتخاب و ارزیابی شد. سپس ده صفت کمی براساس محاسبه یکنواختی درون رقم با استفاده از مقادیر ضریب تغییرات، همبستگی بین صفات، وراثت پذیری، پایداری صفات طی دو سال و تجزیه به مولفه های اصلی، به عنوان صفات کمی دستورالعمل ملی انتخاب شدند. دامنه تظاهر ده صفت منتخب، بر اساس آمار توصیفی و توزیع فراوانی ارقام، به حالت های مختلف تقسیمشد. صفت ارتفاع بوته با داشتن دو نقطه بیشینه در نمودار توزیع فراوانی ارقام، به عنوان صفت گروه بندی کننده دسته بندی شد، درحالی که نه صفت کمی دیگر فقط یک نقطه بیشینه داشتند و به عنوان صفات استاندارد انتخاب شدند. در نهایت با استفاده از نمودار جعبه ای، هیبرید سینگل کراس 704 و دو لاین مادری فجر و مبین، به عنوان ارقام شاهد برای صفت ارتفاع بوته تعیین شدند. استفاده از این روش به عنوان یک روش مفید به منظور تهیه دستورالعمل DUS برای جنس های گیاهی دیگر نیز پیشنهاد می شود.