بررسی اثرات ژنوتوکسیک نانوذرات اکسیدآهن مغناطیسی در گلبول های قرمز ماهی کپور معمولی به روش میکرونوکلئوس تحت تیمار حاد و مزمن

اهداف: در علم نانوبوم سم شناسی، آزمون میکرونوکلئوس گلبول های قرمز ماهیان در پایش پتانسیل ژنوتوکسیک نانوذرات، نشانگر زیستی قدرتمندی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات ژنوتوکسیک نانوذرات اکسیدآهن مغناطیسی (Fe3O4) در گلبول های قرمز ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) به روش میکرونوکلئوس تحت تیمار حاد و مزمن بود. در پژوهش تجربی حاضر، سمیت سنجی ژنوتوکسیک نانوذرات اکسیدآهن مغناطیسی طی یک مواجهه حاد (96ساعته؛ پنج غلظت شامل صفر، 10، 100، 500 و 1000میلی گرم بر لیتر) و مزمن (14روزه؛ سه غلظت شامل صفر، 100 و 500میلی گرم بر لیتر) از نانوذرات اکسیدآهن در سه تکرار صورت پذیرفت. داده ها توسط آزمون آماری آنالیز واریانس دوطرفه و آزمون چنددامنه ای دانکن با استفاده از نرم افزار IBM SPSS 19 مورد تحلیل قرار گرفتند. مواجهه حاد با نانوذرات اکسیدآهن مغناطیسی روی بچه ماهیان کپور اثر سمیت حاد نداشت. با افزایش غلظت نانوذرات طی یک بازه زمانی 96ساعته فراوانی میکرونوکلئوس ها (‰) و دیگر اشکال غیرطبیعی در اطراف هسته گلبول های قرمز خون بچه ماهیان کپور معمولی در مقایسه با گروه کنترل افزایشی معنی دار نشان داد (0/05>p). در تیمار مزمن در غلظت های 100 و 500میلی گرم بر لیتر از نانوذرات اکسیدآهن مغناطیسی، نرخ افزایش فراوانی میکرونوکلئوس ها مشابه آزمون حاد تابعی از غلظت بود. علی رغم اینکه نانوذرات اکسیدآهن، اثرات سمیت حاد در ماهیان کپور معمولی ندارند و جزء مواد غیرسمی هستند ولی طی یک روند وابسته به غلظت، موجب القای اثرات ژنوتوکسیک با افزایش فراوانی میکرونوکلئوس ها و دیگر ناهنجاری های غیرطبیعی هسته گلبول های قرمز می شوند، بنابراین به نظر می رسد در صورت رهایش این نانوماده به محیط زیست، اثرات نامطلوب آن بر بوم سازگان آبی محتمل باشد.