ارزیابی عملکرد، اسانس و شاخص های سودمندی کشت مخلوط افزایشی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus Officinalis) و عدس (Lens culinaris)

کشت مخلوط می تواند به عنوان یکی از راه های افزایش عملکرد و پایداری تولید در واحد سطح مطرح باشد. همچنین، گیاهان دارویی نقش بسیار مهمی در سلامت انسان دارند. بسیاری از مردم در کشورهای مختلف جهان به سمت مصرف این داروها گرایش پیدا کرده اند. نیاز برای این گیاهان به دلیل تولید داروهای گیاهی، محصولات آرایشی و بهداشتی در بازارهای ملی و بین المللی رو به افزایش است. بنابراین بهبود کیفیت فرآورده های طبیعی از گیاهان دارویی ضروری به نظر می رسد. به منظور بهبود کیفیت گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis) و حاصلخیزی خاک به وسیله تثبیت زیستی نیتروژن با باکتری ها توسط عدس (Lens culinaris) ، آزمایشی به صورت ترکیب های مختلف کشت مخلوط زوفا و عدس انجام گردید. آزمایش در سال 1395 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص زوفا (A) ، کشت خالص عدس (B) ، 100% زوفا + 25% عدس (C) ، 100% زوفا + 50% عدس (D) ، 100% عدس+ 25% زوفا (E) و 100% عدس+ 50% زوفا (F) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن تر و خشک زوفا در واحد سطح، از کشت خالص آن (A) و کشت مخلوط 100% زوفا + 25% عدس (C) به دست آمد. بیشترین میزان اسانس زوفا در حالت کشت مخلوط 100% زوفا + 25% عدس (C) و کشت مخلوط 100% زوفا + 50% عدس (D) حاصل گردید که از نظر آماری تفاوت معنی داری با هم نداشتند. مقایسه میانگین عملکرد اسانس زوفا در واحد سطح نشان داد که کشت خالص زوفا (A) و کشت مخلوط 100% زوفا + 25% عدس (C) بیشترین مقدار را نشان داده و از لحاظ آماری با هم تفاوت معنی داری نداشتند. بیشترین مقدار عملکرد عدس در کشت خالص آن به دست آمد که باحالت های مختلف کشت مخلوط تفاوت معنی داری نشان داد. کم ترین عملکرد عدس در واحد سطح از تیمار C (100% زوفا + 25% عدس) به دست آمد. همچنین نتایج مقایسات میانگین نشان داد که تیمار D (100% زوفا + 50% عدس) بالاترین میزان وزن هزار دانه را به خود اختصاص داد که با تیمارهای B (کشت خالص عدس) و C (100% زوفا + 25% عدس) در یک گروه آماری قرار گرفت. علاوه بر این مقایسه میانگین ها نشان داد که کشت خالص زوفا (تیمار A) و 100% عدس+ 25% زوفا (تیمار E) بالاترین میزان نیتروژن برگ زوفا و کشت خالص عدس (تیمار B) بالاترین میزان نیتروژن دانه عدس را به همراه داشت. تمام نسبت های اختلاط زوفا و عدس (به استثنای کشت مخلوط 100% عدس+ 50% زوفا – تیمار F) ، LER بزرگ تر از یک داشتند که برتری کشت مخلوط نسبت به تک کشتی را نشان می دهد. لازم به ذکر است که تیمارهای C (100% زوفا + 25% عدس) و D (100% زوفا + 50% عدس) بالاترین میزان LER را به خود اختصاص دادند. به طورکلی نتایج نشان داد که کشت مخلوط زوفا و عدس می تواند با بهبود استفاده از منابع، موجب ثبات در تولید گردد. همچنین از طریق کاهش مصرف نهاده های شیمیایی با تثبیت نیتروژن در جهت تولید اکولوژیک گیاهان دارویی به طور قابل ملاحظه ای موثر باشد.