توسیع و استعاره در روند تحول معنایی واژگان قرآن کریم (با تاکید بر آراء علامه طباطبایی)

درک الفاظ و واژگان قرآن کریم یکی از معیارهای فهم این کتاب آسمانی است و هر مفسری برای ارائه نظر خویش و بیان تفسیر خود نسبت به آیه باید متکی به معانی الفاظ باشد و روابط معنایی واژگان را مورد توجه قرار دهد. اما آیا معنای ظاهری واژگان یا معانی‏ای که در معنای استعمالی واژگان دیده شده، می تواند مدار فهم قرار گیرد یا آن معانی می‏تواند اعم از آن معنای مستعمل قرار گیرد؟ این پرسش را بدین سان در تفسیر المیزان مورد بررسی قرار می دهیم که علامه طباطبایی معتقد است واژگان قرآن کریم گنگ نیستند زیرا قرآن کریم کتاب هدایت است و برای اینکه مخاطب را به هدف متعالی برساند، معانی را آشکارا و بدون هیچ گونه پیچیدگی بیان می نماید. در این مقاله سعی شده است سیر تحول معنایی واژه از منظر علامهمورد بررسی قرار گیرد و این مطلب اثبات شود که هرچند تحول معنایی واژه بیش از یک معنا را برای آن بیان می دارد؛ اما در حقیقت، معنای تحول یافته دارای ارتباط تنگاتنگ با معنای اصلی است و به عبارت دیگر با روش ها و فرآیندهایی چون استعاره، در برگرفتن معنای مجرد به جای محسوس، توسیع و تنزیل معنایی واژگان، دلالتی جدید در برگرفته که مبتنی بر همان معنای قدیمی و اصلی خود است. بررسی جایگاه تحول معنایی واژگان در تفسیر المیزان با هدف توجه به این جنبه ی مهم تفسیری برای تبیین جایگاه ارزشمند این تفسیر شیعی هدفی است که این تحقیق می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی و ذکر نمونه هایی چند از آیات قرآن کریم به آن بپردازد. واژگانی چون: «اجل، السحت، اخبات، ریح و…» نمونه هایی است که در این نوشتار و در روند تحول معنایی خویش از معنایی متفاوت ولی مرتبط با معنای اصلی خویش برخوردار شده اند که علامه طباطبایی (ره) با بیان شیوا و عالمانه ی خود در ضمن تفسیر خویش از آیات، به این مهم پرداخته است. توجه به تحول دلالت های واژگان به دنبال بیان این مطلب است که الفاظ قرآن کریم، تنها محدود به معانی ظاهری آن نیست بلکه مشتمل بر روح معناست.