ژئوشیمی، کانه زایی و دگرسانی قلیایی- اکسیدآهن در کانسار آهن± آپاتیت لکه سیاه (شمال شرق بافق)، ایالت فلززایی بافق- ساغند

کانسار آهن±آپاتیت لکه سیاه در ایالت فلززایی بافق- ساغند و پهنه ساختاری ایران مرکزی قرار دارد. کانسار لکه سیاه طی اواخر کامبرین پیشین در ارتباط با فعالیت های مجموعه کالدرایی لکه سیاه شکل گرفته است که مجموعه سنگ های پیروکلاستیک، آندزیت/ تراکی آندزیت و ریولیت سنگ میزبان ذخیره را تشکیل می دهند. بر اساس نسبت Th/Yb (بین 7/2 تا 17) و Ta/Yb (بین 33/0 تا 8/1) ، ریولیت های میزبان کانی سازی جزو دسته های ماگمایی کالک آلکالن غنی از پتاسیم تا شوشونیتی قرار می گیرند. طبق شواهد به نظر می رسد تبلور ماگمای ریولیتی پر آب موجب آزاد شدن حجم زیادی از عناصر فرار شده که به افزایش گران روی ماگمای باقی مانده منجر می شود. در این شرایط، سیال احیایی با شوری و دمای بالا که حاوی لیگاندهای کلریدی حامل آهن و فسفر بوده، به سمت بالا و مناطق کم فشار حرکت می کند. فوران های انفجاری تشکیل دهنده کالدرا، شکستگی و سیستم گسلی مناسبی برای ته نشست ماده معدنی و رخداد کانه زایی فراهم کرده است. شواهدی مثل: 1- وجود هاله های دگرسانی قلیایی غنی از کلر (مانند سدیک و سدیک- کلسیک و پتاسیک- کلسیک) در اطراف کانسنگ آهن، 2- وجود سنگ های ماگمایی پتاسیم بالا مرتبط با یک سیستم کالدرایی فعال و 3- تهی شدگی عناصری نظیر Ti، V، Al و Mn در ترکیب شیمیایی مگنتیت ها، گویای وجود منبع گوشته ای دگرنهادی در منطقه لکه سیاه بوده که اغلب طی تکوین و جای گیری با سنگ های پوسته ای اطراف نیز دچار آغشتگی شده اند.