اثر میزبان های مختلف بر تغییرات متابولیت های ثانویه دارواش (Viscum album)

  دارواش ها گروهی قابل توجه و متنوع از نهاندانگان اند که انگل شاخه ها محسوب شده و دارای طیف گسترده ای از میزبان ها بوده و محدوده پراکنش بسیار وسیعی در دنیا داشته و ترکیبات موثره ی زیادی در خود دارند. با توجه به اینکه مقدار و نوع این ترکیبات در گیاهان به عوامل بسیار زیاد محیطی و ژنتیکی وابسته است، در تحقیق حاضر اثر میزبان های مختلف شامل انجیلی، ممرز، توسکای قشلاقی و صنوبر بر تغییرات متابولیت های ثانویه فنل، فلاونوئید، خواص آنتی اکسیدانی، بتولین و بتولینیک اسید در دارواش اروپایی بررسی شده است. نمونه برداری برای این مطالعه آزمایشگاهی در اواخر شهریور ماه 94 از دارواش های میزبانی شده توسط گونه های انجیلی، صنوبر، ممرز و توسکا قشلاقی در 3 تکرار در نقاط پایین بند تا میان بند طرح جنگلداری دکتر بهرام نیا واقع در محدوده جنگل شصت کلاته گرگان انجام و سپس نمونه ها خشک، آسیاب و عصاره گیری با سه حلال اتانول، متانول و استون صورت گرفت. پس از عصاره گیری، فرایند آزمایشات مورد نیاز طی شد و داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد میزبان های مختلف بر ترکیبات موثره ی دارواش اروپایی اثرات معناداری دارند. مطابق نتایج به دست آمده بیشترین میزان آنتی اکسیدان (03/93 درصد رادیکال آزاد) و فنل کل (45/4 میلی گرم برگرم وزن خشک) به ترتیب مربوط به عصاره اتانولی ساقه و برگ دارواش میزبانی شده توسط گونه انجیلی، و بیشترین میزان فلاونوئید (07/2 میلی گرم بر گرم وزن خشک) مربوط به عصاره اتانولی ساقه ی دارواشی با میزبانی گونه صنوبر می باشد. بیشترین میزان بتولین (3/148 میلی گرم بر گرم) در برگ داروش موجود بر میزبان گونه ممرز اندازه گیری شد. بیشترین مقدار بتولینیک اسید 3/286 میلی گرم در میلی لیتر بود که در اندام ساقه ی دارواش با میزبانی گونه ی صنوبر به دست آمد. نتایج حاکی از آن است که درخت میزبان می تواند نقش کلیدی بر میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و خواص آنتی اکسیدانی برگ و ساقه گیاه نیمه انگل دارواش بگذارد. از طرفی وجود این متابولیت های ثانویه با ارزش دارویی و حتی صنعتی در این گیاه لزوم توجه ویژه را بر این گونه باارزش مورد تاکید قرار می دهد. با توجه به اینکه دو ماده موثره ضد سرطانی بتولین و بتولینیک اسید به لحاظ دارویی ارزش زیاد و در عین حال قیمت بالایی دارند میتوان از دارواشهای میزبانی شده با ممرز و صنوبر بهره برد.