بررسی جایگاه منصب مهرداری در آستان قدس رضوی از دوره صفوی تا قاجار

منصب مهرداری از مشاغل مهم دیوانی در تشکیلات اداری آستان قدس رضوی تا پایان دوره قاجار بوده است. مهرداران از معتمدان متولیان آستان قدس محسوب می شدند. با رواج امضاء در دوره پهلوی شغل مهرداری منسوخ شد. این پژوهش با استناد به اسناد آستان قدس رضوی به بررسی پایگاه اجتماعی، فرهنگی، علمی و اقتصادی مهردار به عنوان یک شغل مهم دیوانی، و نحوه انتصاب و شرح وظایف و تعداد مهرداران آستانه و میزان پرداخت مواجب به آن ها، القاب آن ها و… در سه دوره صفوی، افشار و قاجار می پردازد. روش/ رویکرد پژوهش: این مقاله با روش تحقیق کتابخانه ای با رویکرد اسنادی به صورت توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی نوشته شده است. یافته ها و نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که مهردار آستانه جایگاهی پایین تر و محدودتر از مهردار تشکیلات دیوانی دربار داشته است. مهردار اغلب از رجال بانفوذ خراسان و مشهد –دارای پایگاه اجتماعی، علمی، فرهنگی و اقتصادی بالا- انتخاب می شد و اثر مهرش بر اسناد -به ویژه در دوره قاجار- تصدیق و تاییدی مطمئن بر مضمون اسناد آستان قدس محسوب می شد. علاوه براین، مهردار مسئول نگهداری مهرهای آستانه نیز بود. انتصاب مهردار و اعطای لقب به او در دوره صفوی از سوی دربار و در دوره قاجار توسط متولی آستانه انجام می شد.