بررسی توهم مالی پیچیدگی ساختار درآمد دولت در اقتصاد ایران

بررسی علل و عوامل اثرگذار بر افزایش مخارج دولت یکی از موضوعات اساسی مالیه عمومی است. در این زمینه تئوری های بسیاری مطرح شده اند و به لحاظ تجربی در کشورهای مختلف مورد آزمون قرار گرفته اند. یکی از این تئوری ها، تئوری توهم مالی است که افزایش مخارج دولت را به عدم ادراک صحیح شهروندان نسبت به متغیرهای مالی ارتباط می دهد. منابع ایجاد توهم مالی معمولا با پنج فرضیه اصلی توضیح داده می شود. یکی از این فرضیات، فرضیه پیچیدگی ساختار درآمد دولت است. بر اساس فرضیه پیچیدگی ساختار درآمد دولت، پیچیده شدن سیستم درآمدی باعث می شود که شهروندان نتوانند قیمت مالیاتی کالاهای عمومی را به درستی تعیین کنند و این موضوع موجب کم برآورد کردن بار مالیاتی برنامه های عمومی شده و در نتیجه باعث افزایش مخارج بخش عمومی می شود. در این پژوهش فرضیه پیچیدگی ساختار درآمد دولت در اقتصاد ایران در سال های 1394 - 1360 مورد آزمون قرار گرفت. به این منظور یک مدل تجربی با توجه به شرایط اقتصاد ایران تصریح شد. مدل تصریح شده با استفاده از روش های خودتوضیح برداری باوقفه های توزیعی (ARDL) و مدل تصحیح خطا (ECM) برآورد شد. بر طبق یافته های پژوهش، در اقتصاد ایران مودیان مالیاتی دچار توهم مالی پیچیدگی ساختار مالیات نیستند و نیز توهم مالی ناشی از ناملموس بودن مالیات ها مورد تایید تجربی قرار نمی گیرد. همچنین نتایج نشان می دهد که افراد جامعه به علت وجود درآمد نفتی در اقتصاد ایران تقاضای بیشتری برای مخارج دولت دارند و پیچیدگی سیستم مالیات علت افزایش تقاضای مخارج عمومی در اقتصاد ایران نیست.