تحلیل و ارزیابی راهبردهای حفاظتی تالاب هورالعظیم با استفاده از ماتریس های SWOT و QSPM

زیست بوم های تالابی، کالاها و خدمات زیست محیطی متعددی را فراهم می کنند. امروزه این گونه سیستم ها به دلیل فشار فوق العاده ای به دلیل فشارهای انسانی، افزایش شهرنشینی، صنعتی شدن و رشد بی رویه کشاورزی و گردشگری نابخردانه و بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی، با کاهش عملکرد هیدرولوژیکی، اقتصادی و زیست محیطی مواجه شده اند. تالاب هورالعظیم به عنوان یکی از پناهگاه های حیات وحش و زیست بوم های آبی ایران، بدلیل فشارهای وارده بر آن در چند دهه اخیر، با صدمات زیادی مواجه شده است. این تالاب در مرز مشترک ایران و عراق، در جنوب غربی ایران و در شهرستان دشت آزادگان از استان خوزستان، واقع شده است. به منظور حفاظت از تالاب هورالعظیم، مدیریت بهینه منابع و سیاست های مناسب محیط زیستی ضرورت دارد. پژوهش حاضر با هدف تدوین برنامه راهبردی حفاظتی در تالاب هورالعظیم در سال 1394 انجام شده است. برای این منظور، در نخستین گام، به شناسایی عوامل داخلی و عوامل خارجی پرداخته شد. سپس عوامل داخلی و خارجی در قالب جداول ارزیابی عوامل داخلی (IFE) و ارزیابی عوامل خارجی (EFE) نمره دهی و وزن دهی شدند. برای وزن دهی عوامل داخلی و خارجی، از فرایند (AHP) و نرم افزار Expert choice استفاده گردید. ماتریس عوامل داخلی با امتیاز 58/1، بیانگر این بود که تالاب هورالعظیم دارای نقاط ضعف بیشتری نسبت به قوت های موجود و عوامل خارجی با امتیاز 82/1، بیانگر وجود تهدیدهای بیشتری نسبت به فرصت ها بود. نتایج نشان داد در محدوده مورد بررسی، به منظور تدوین راهبردی حفاظتی، بر اساس ماتریس SWOT، در شرایط تدافعی (استراتژی WT) ، و براساس تحلیل QSPM، راهبرد تهیه بانک اطلاعات از میزان و نوع آلاینده ها (WT2) ، دارای بالاترین اولویت به دست آمد. بدون تردید شناخت درست و دقیق عوامل تهدیدکننده تالاب ها، می تواند زمینه را برای جلوگیری و مقابله اصولی تر با این عوامل و نیز تهیه و اجرای دقیق طرح های حفاظتی و مدیریتی زیست محیطی فراهم آورد.