ارزیابی اثر تغییرات کاربری بر روی هیدروگراف سیل و دبی پیک حوضه آتشگاه اردبیل

بدون تردید نحوه ی مدیریت حوضه های آبخیز، تمام پارامترهای معادله بیلان را دچار تغییرات می نماید. یکی از عوامل موثر در رواناب سطحی، تغییرات کاربری اراضی می باشد. حوضه آبخیز آتشگاه یکی از زیرحوضه های مهم حوضه ی آبخیز یدی بولیک چای با مساحت 50/40 کیلومتر مربع در دامنه شرقی کوه سبلان واقع شده است. این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات کاربری اراضی، هیدروگراف سیل و دبی پیک حوضه آتشگاه در دو مقطع زمانی 1347 و 1390 صورت گرفت. نقشه کاربری اراضی، با استفاده از عکس های هوایی مربوطه برای سال 1347 و با استفاده از نقشه کاربری اراضی سال 1390 استان اردبیل و نرم افزار Google Earth برای سال 1390 تهیه شد. جهت برآورد متوسط حداکثر بارش روزانه از 9 ایستگاه باران سنجی استفاده شد. داده های مربوط به حداکثر بارش روزانه بعد از تکمیل و بررسی نرمال و همگن بودن وارد نرم افزار Easy Fit شد. 8 تابع توزیع احتمالاتی از طریق سه محک آماری مورد ارزیابی قرار گرفت. حداکثر بارش روزانه در تمامی ایستگاه ها برای هر یک از دوره های بازگشت 2، 5، 10، 25، 50 و 100 سال با استفاده از تابع لوگ نرمال برآورد شد. جهت شبیه سازی، الگوی بارش WMO و مدل بارش-رواناب SCS انتخاب گردید. نتایج نشان داد که مساحت مراتع متراکم کاهش پیدا کرده و اراضی مسکونی و کشاورزی نیز افزایش یافته است که سبب افزایش مقدار شماره منحنی در طی 43 سال (1347 تا 1390) شده است. نتایج شبیه سازی هیدروگراف سیلاب برای دو مقطع زمانی نشان داد که با افزایش دوره بازگشت، اختلاف حداکثر دبی افزایش داشته به طوری که در دوره بازگشت 2 سال بین دبی سال 1347 و 1390 اختلاف زیادی وجود ندارد ولی با افزایش دوره بازگشت اختلاف قابل ملاحظه ای بین حداکثر دبی سیلاب دو مقطع زمانی دیده می شود. نتایج حاکی از آن است که طی دوره 43 سال مورد نظر، هیدروگراف سیلاب تغییر یافته و حداکثر دبی سیل نیز افزایش یافته است.