اثر گونه های مختلف میکوریزا بر غلظت عناصر غذایی، عملکرد بوته و خاصیت آنتی اکسیدانی نعناع فلفلی تحت تنش شوری

شوری یکی از موانع و مشکلات کشت و توسعه در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا است. امروزه یکی از مشکلات اساسی در کشاورزی کمبود منابع آب شیرین و باکیفیت مناسب جهت آبیاری است. به طورکلی گیاهان، طیف وسیعی از تنش های محیطی را که نهایتا منجر به بروز تنش اکسیداتیو در گیاه می شود، درک می کنند. مکانیسم مقاومت در برخی از تنش ها به صورت یک ارتباط درونی و نتیجه یک برنامه ریزی هماهنگ و پیچیده است. همزیستی قارچ میکوریزا می تواند منجر به افزایش رشد و مقاومت به تنش شود. با توجه به گسترش فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی هم چنین گسترش وسعت اراضی شور برای استفاده بهینه از این اراضی، بررسی اثر شوری و چگونگی مقاومت نعناع فلفلی به آن الزامی است. به منظور بررسی اثر همزیستی گونه های مختلف قارچ میکوریزا بر عملکرد بوته، خصوصیات فیزیولوژیک و اسانس گیاهان دارویی نعناع فلفلی تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه ای انجام شد. سطوح شوری شامل: صفر، دو، چهار، شش و هشت دسی زیمنس بر متر و گونه های میکوریزا شامل Funneliformis mosseae و Rhizophagus irregularis و Glomus. versiform و تیمار شاهد (بدون میکوریزا) بودند. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد بوته، فنول کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی و غلظت عناصر غذایی بودند. نتایج نشان داد که همه صفات مورد مطالعه به طور معنی داری تحت تاثیر اثر ساده و متقابل میکوریزا و تنش شوری قرار گرفت همچنین بیشترین میزان عملکرد بوته نعناع فلفلی و میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در تیمار تلقیح با گونه Rhizophagus irregularis و شرایط بدون تنش و کمترین مقدار پارامترهای اندازه گیری شده در تیمار شاهد (بدون میکوریزا) و شرایط تنش شدید مشاهده گردید. بیشترین میزان اسانس در تیمار شوری شش و هشت دسی زیمنس بر متر با میکوریزا R. irregularis (با میانگین 18/4 و 42/4 درصد) و شوری هشت دسی زیمنس بر متر با میکوریزا G. versiform (با میانگین 22/4 درصد) به دست آمد و کمترین میزان اسانس در شوری صفر دسی زیمنس بر متر با تیمار خاک (بدون میکوریزا) (با میانگین 29/0 درصد) بود. تیمار تلقیح با گونه های F. mosseae و G. versiform نسبت به شاهد برتری داشته اما اثرات آن نسبت به تیمار تلقیح R. irregularis R. irregularis کمتر بود. میزان جذب عناصر در گیاهان میکوریزای بیشتر بود که منجر به افزایش عملکرد بوته گردید. میکوریزا از طریق همزیستی با گیاه و با گسترش میسیلیوم های خود در خاک، منجر به جذب بهتر فسفر از خاک توسط گیاه شد و در نتیجه باعث رشد و توسعه بهتر گیاه شده همچنین با افزایش جذب فسفر توسط گیاه، اثرات منفی تنش شوری را کاهش داد، همچنین در گیاهان میکوریزی غلظت پتاسیم نیز بیشتر از گیاهان غیر میکوریزی مشاهده شد و بدین ترتیب با افزایش نسبت پتاسیم به سدیم، همزیستی میکوریزی می تواند گیاه را در برابر اثرات منفی سدیم محافظت نماید. کاربرد هر سه گونه قارچ تاثیر بیشتری نسبت به عدم کاربرد روی کلیه صفات اندازه گیری نشان داد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که کاربرد کودهای زیستی در بهبود عملکرد بوته کمی و کیفی نعناع فلفلی تاثیر مثبتی داشته و به نظر می‏رسد کودهای زیستی جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی درجهت پایداری تولید و حفظ محیط زیست باشند. همزیستی میکوریزایی در خاک های شور باعث افزایش مقاومت گیاه به شوری می گردد و میزان رشد و عملکرد بوته را در شرایط تنش بهبود می دهد..