پایش خشکسالی بر اساس شاخص ماهواره ای (SDI) و داده های سنجنده TRMM (مطالعه موردی : استان خراسان رضوی)

کشور ایران با قرار گرفتن در منطقه خشک جهان همواره در معرض وقوع پدیده خشکسالی قرار دارد. متوسط بارش در کشور کمتر از یک سوم متوسط بارش سالانه جهان است و این میزان نیز از توزیع زمانی و مکانی مناسبی برخوردار نیست. از جمله روش-های بررسی خشکسالی استفاده از شاخص های هواشناسی می باشد که با استفاده از داده های ایستگاه های هواشناسی محاسبه می-گردند. یکی از مهمترین مشکلات استفاده از این شاخص ها در ایران پراکندگی نامناسب ایستگاه ها یا کمبود داده می باشد. در مقابل این روش ها، فن آوری سنجش از دور قادر به جمع آوری داده از نواحی وسیع توسط سنجنده های مختلف است. در این مطالعه به منظور بررسی همه جانبه خشکسالی در استان خراسان رضوی در سال های 2001 تا 2010، از شاخص ترکیبی بررسی خشکسالی(SDI) استفاده گردید. این شاخص با استفاده از اطلاعات 3 شاخص، وضعیت پوشش گیاهی(VCI)، وضعیت دمایی(TCI) و وضعیت بارش(PCI) از طریق روش آنالیز مولفه اصلی(PCA) محاسبه گردید. به منظور صحت سنجی شاخص-(SDI)، رابطه همبستگی این شاخص با شاخص(SPI) در بازه های زمانی3، 6 و 9 ماهه در طی فصل رشد بررسی شد، مقایسه ای میان مجموع بارش سالیانه و میانگین بلندمدت بارش در 10 ایستگاه سینوپتیک در این استان انجام شد و همچنین رابطه همبستگی دو شاخص(VCI) و (SDI) با میزان عملکرد دیم دو گیاه گندم و جو نیز بررسی شد. نتایج این مطالعه حاکی از بروز خشکسالی در سال های 2001، 2002، 2006 و 2008 در استان خراسان رضوی بود. نتایج بررسی صحت سنجی نیز حاکی از وجود همبستگی(R) بالا میان دو شاخص(SDI) و (SPI) می باشد. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که شاخص ترکیبی(SDI) علاوه بر پایش همه-جانبه خشکسالی هواشناسی و بالا بردن دقت مکانی پایش این پدیده قادر به شناسایی خشکسالی کشاورزی نیز می باشد.