اخلاق پژوهش پیش زمینه تحقق حقوق شهروندی

پژوهش گامی در جهت تولید علم و در ارتباط مستقیم با سرنوشت انسان ها بوده و قوام جامعه انسانی نیز وابسته به پایبندی به اصول اخلاقی است. اخلاق و پژوهش همواره در یک تعامل دوسویه با یکدیگر قرار داشته و بر یکدیگر اثرگذار هستند. هدف اصلی این پژوهش واکاوی درک اجتماع علمی از اخلاق پژوهش و ارائه مدلی برای ارتقای اخلاق پژوهش در دانشگاه های دولتی است. این پژوهش، ازنظر هدف، از نوع پژوهش های توسعه ای و به لحاظ رویکرد از نوع تحقیقات کیفی است که مبتنی بر روش فراترکیب است. بر اساس این روش، تلاش محققان بر آن بوده است تا به عوامل اساسی و موثر در اخلاق پژوهش دانشگاه ها پی برده شود. منبع اصلی گردآوری داده های این پژوهش، اسناد و مدارک، مطالعات پیشین و مطالب مطروحه در نشست ها و همایش های مرتبط با اخلاق پژوهش بوده است. بر اساس روش شناسی فراترکیب و با بررسی داده های به دست آمده تعداد 1009 کد استخراج شده و در فرآیند چندمرحله ای کدگذاری، در قالب های شش مقوله کلی و 27 زیر مقوله تحت عنوان الگوی ارتقای اخلاق پژوهش، سازماندهی گردید. بدین ترتیب که با ارتقای مفاهیم حاصل از مرحله اول کدگذاری باز به سطوح انتزاعی بالاتر، برحسب ویژگی های شرایطی، تعاملی/ فرآیندی و پیامدی طبقه بندی گردید. این پژوهش نشان می دهد اخلاق پژوهش مفهومی پیچیده و چندبعدی است. بر این اساس، توجه چندجانبه و کلی گرا نسبت به اخلاق پژوهش و دوری از نگاه جزیره ای و جزءگرا لازم و ضروری است.