مطالعه تاکسونومی عددی جنس شیرین بیان در منطقه هیرکانی

تنوع قابل ملاحظه در صفات ریختی متعددی در جنس شیرین بیان (باقلاییان) مشاهده گردید. جهت بررسی چگونگی این تغییرات، دو آرایه مربوط به منطقه هیرکانی شامل: G. echinataوGlycyrrhiza glabra var. glabra از مجموع سه آرایه شناخته شده از این جنس در ایران (گونه سوم G. aspera در غرب و مرکز کشور، در منطقه رویشی ایرانو-تورانی پراکنش دارد)، در هر سه استان گلستان، مازندران و گیلان مورد مطالعه ریخت شناسی به روش تاکسونومی عددی قرار گرفتند. در مجموع، 15 جمعیت از لحاظ 60 صفت کمی و کیفی مربوط به اندام های رویشی و زایشی مورد مطالعه دقیق قرار گرفته و داده های به دست آمده، پس از کدبندی با استفاده از آنالیزهای آماری توسط نرم افزار SPSS ارزیابی شدند. براساس آنالیز PCA، تعداد 11 مولفه حدود 98 درصد تنوع را ایجاد کردند که نشان دهنده قدرت تفکیکی صفات نسبتا متعددی برای این آرایه هاست. از میان این صفات، بهترین صفت طول دمگل بوده است. براساس نتایج، وضعیت رده بندی دو آرایه مطالعه شده در فلورا ایرانیکا تایید شد. در آنالیز خوشه بندی به روش WARD، جمعیت های هر آرایه در خوشه جداگانه قرار گرفته و جایگاه آن ها در هر خوشه نیز
به طور معنی داری در راستای طول جغرافیایی مرتب شده است و این می تواند مربوط به تاثیر قابل توجه شرایط اقلیمی از جمله میزان رطوبت نسبی از غرب تا شرق روی تنوع ویژگی های ریختی در این آرایه ها باشد. براساس نتایج مطالعات متعدد، تفاوت های ریختی در این آرایه ها به طور معنی داری با تفاوت در مواد موثره گیاهی همراه است و از این نظر مطالعات تنوع ریختی در بررسی های آنالیز مواد موثره دارویی جایگاه ویژه می یابد.