تاثیر جهت شیب بر عملکرد و شاخص های سطحی خاک در مراتع ییلاقی (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان)

با توجه به اهمیت داشتن اطلاعات پوشش گیاهی و خاک در جهات مختلف شیب، هدف از تحقیق حاضر ارزیابی تاثیر جهت شیب بر پتانسیل های عملکردی و شاخص های سطحی خاک در مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان می باشد. جهت این بررسی از روش تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA[1]) و در جهات اصلی شیب استفاده شد. بدین منظور در چهار جهت اصلی سه ترانسکت 100 متری با فواصل مشخص مستقر و در طول ترانسکت ها نوع، طول و عرض لکه ها و فاصله بین لکه ای اندازه گیری شد. جهت محاسبه پتانسیل های عملکردی (پایداری، نفوذپذیری، چرخه مواد غذایی و شاخص نظام یافتگی پوشش گیاهی) در جهات مختلف شیب با استفاده از 11 شاخص سطح خاک از دستورالعمل Excel, LFA استفاده شد. جهت بررسی معناداری پتانسیل های عملکردی از نرم افزار SAS و آزمون تجزیه واریانس و برای طبقه بندی میانگین پتانسیل های عملکردی از آزمون گروه بندی دانکن استفاده شد. برای بررسی شاخص های سطحی خاک در امتداد هر ترانسکت (100متر)، 5 پلات مستقر و 11 شاخص به صورت کیفی و با استفاده از جداول مربوطه امتیازدهی و برای بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف استفاده شد. جهت بررسی معناداری خصوصیات سطحی خاک از آزمون غیرپارامتری کروسکال والیس و طبقه بندی شاخص ها از آزمون گروه بندی دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد پتانسیل های عملکردی در جهات مختلف دارای اختلاف معنادار است (05/0>P)، به طوری که بیشترین درصد پتانسیل های عملکردی در جهت شمال و کمترین مقدار آن در جهت شرق برآورد شد. شاخص نظام یافتگی پوشش گیاهی برای جهات شمال، جنوب، شرق و غرب به ترتیب 53/0، 43/0، 38/0 و 51/0 برآورد شد. همچنین نتایج نشان داد به جز شاخص های پوشش کریپتوگام و میکروتوپوگرافی، تمامی شاخص های مورد بررسی در جهات مختلف دارای اختلاف معنادار می باشند (05/0>P). نتایج تحقیق حاضر حاکی از تاثیر جهت بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک جهت اعمال مدیریت صحیح و بهینه می باشد. همچنین جهت دامنه ها می تواند تاثیر مهمی بر پتانسیل های عملکردی اکوسیستم مرتعی داشته باشد.