محوطه هرمنگان استقراری از دوره نوسنگی در حوضه رودخانه بوانات

در حوزه ی فرهنگی فارس، بازه ی زمانی نیمه ی دوم هزاره ی هفتم قبل ازمیلاد، تحت عنوان «دوره ی موشکی» معرفی شده است؛ در این دوره، الگوهای معیشتی فارس از معیشت مبتنی بر کشاورزی به معیشت مبتنی بر شکارورزی تغییر کرده و سپس در اوایل هزاره ی ششم قبل ازمیلاد، هم زمان با «دوره ی جری» معیشت کشاورزی به شیوه ی آبیاری تبدیل می گردد که این موضوع تحلیل های متفاوتی را به همراه داشته است. جهت شناخت و تحلیل بهتر این تغییرات معیشتی نیاز است تا دیگر دره های فارس نیز مورد بررسی قرار گیرند تا بتوان به تحلیلی جامع تر دست یافت. طی بررسی های باستان شناسی حوضه ی رودخانه ی بوانات از سطح محوطه ی هرمنگان، سفال های دوره ی نوسنگی شناسایی گردید. جهت تعیین عرصه ی محوطه، گاهنگاری مطلق و نسبی دوره ی نوسنگی در منطقه ی بوانات، شناخت شاخصه های فرهنگی، بررسی و شناخت شیوه ی معیشت براساس مطالعه ی یافته های گیاهی و استخوانی و برهمکنش های منطقه ای و فرامنطقه ای منطقه ی بوانات در دوره ی نوسنگی، این محوطه مورد کاوش قرار گرفت. در این مقاله سعی بر این است تا در ابتدا، یافته های به دست آمده از نخستین فصل کاوش معرفی گردد؛ سپس جایگاه این محوطه را در نوسنگی فارس تبیین نماییم. با توجه به اهداف مقاله، این پرسش مطرح شد که، محوطه ی هرمنگان مربوط به چه دوره ای است؟ ساختارهای اقتصادی مردمان ساکن در این محوطه چگونه بوده و برهمکنش های منطقه ای و فرامنطقه ای آن در طول دوران استقراری چگونه بوده است؟ طی کاوش های صورت گرفته، دو فاز استقراری شناسایی شد، با توجه به پژوهش های صورت گرفته، به نظر می رسد در نیمه ی دوم هزاره ی هفتم قبل ازمیلاد بر اثر تغییرات اقلیمی مردمانی از دیگر دشت های فارس به این منطقه کوچ کرده اند. فاز قدیمی تر را با توجه به عدم وجود معماری، کمی ضخامت نهشته ها، وجود اجاق های متعدد می توان استقراری فصلی دانست و فاز جدیدتر را با توجه به وجود معماری مربوط به استقرار دائم تاریخ گذاری کرد. با توجه به مقایسه ی یافته های کاوش نیز این محوطه را می توان به نیمه ی دوم هزاره ی هفتم قبل ازمیلاد دانست که مواد فرهنگی آن قابل مقایسه با تل موشکی، تل جری ب، تل بشی، تپه رحمت آباد و کوشک هزار است.