ارزیابی شاخص های هواشناسی و روش های درون یابی به منظور پایش و پهنه بندی خشکسالی در مناطق خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز قم-کهک)

پیام:
چکیده:
خشکسالی پدیده ای آرام و خزنده محسوب می شود که با تاثیر در بخش های کشاورزی، منابع آب و پوشش گیاهی در نواحی مختلف، به خصوص مناطق خشک و نیمه خشک، می تواند گسترش مناطق بیابانی را تسریع کند. یکی از روش های بررسی وضعیت خشکسالی در هر منطقه، پایش و پهنه بندی خشکسالی با استفاده از شاخص های هواشناسی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. در تحقیق حاضر به منظور بررسی و پایش خشکسالی در منطقه مطالعاتی قم-کهک طی دوره آماری 29ساله (13671368 تا 13951396)، شاخص های خشکسالی مانند شاخص بارش استانداردشده (SPI) ، درصد نرمال (PNI)، شاخص دهک (DI)، شاخص Z چینی (CZI) و شاخص نمره Z (ZSI) بررسی شدند. سپس با هدف پهنه بندی خشکسالی، روش های مختلف درون یابی در تمامی سال های دوره آماری مورد مطالعه در محیط نرم افزار ArcGIS ارزیابی گردیدند. نتایج شاخص های مختلف نشان داد که حالت نزدیک به نرمال در همه ایستگاه ها، طی دوره آماری مورد مطالعه، دارای بیشترین فراوانی است. بر اساس نتایج شاخص های SPI و CZI، بیشترین (7 سال) و کمترین (3 سال) تعداد خشکسالی به ترتیب در ایستگاه های کهک و جنت آباد اتفاق افتاده است؛ درحالی که بر اساس شاخص PN بیشترین و کمترین تعداد خشکسالی به ترتیب در ایستگاه های قم (9 سال) و جنت آباد (3 سال) مشاهده شد. همچنین نتایج شاخص PN حاکی از عدم وجود دوره ترسالی طی دوره آماری مورد مطالعه بوده است. بر اساس شاخص ZSI خشکسالی بسیار شدید در منطقه رخ نداده و نتایج ZSI در خصوص فراوانی طبقه ترسالی بسیار شدید، مشابه نتاج شاخص SPI است. در بین شاخص های مورد مطالعه، شاخص SPI مقارن با سال وقوع کمینه بارندگی در طول دوره آماری رخداد خشکسالی شدید و بسیار شدید را در تمام ایستگاه ها نشان داده، لذا به عنوان مناسب ترین شاخص برای پهنه بندی خشکسالی انتخاب شد. نتایج پهنه بندی نشان داد که در سال های آبی 13681369، 13731374 و 13751376 بیشتر منطقه در وضعیت خشکسالی بسیار شدید تا خفیف قرار داشته است. در سال های آبی 13881389 و 13951396 نیز در بیشتر سطح منطقه مورد مطالعه، خشکسالی خفیف تا شدید رخ داده و تنها در قسمت شرقی منطقه، ترسالی خفیف مشاهده شد؛ درحالی که طی سال های آبی 13701371، 13741375 و 13871388 منطقه مورد مطالعه، ترسالی متوسط تا شدید را تجربه کرده است. در سال آبی 13891390 نیمه شرقی منطقه، ترسالی متوسط و نیمه غربی منطقه، ترسالی خفیف را نشان می دهد.
زبان:
فارسی
صفحات:
59 تا 74
لینک کوتاه:
magiran.com/p1945926 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!