جغرافیای تاریخی زاگرس مرکزی در دوره آشور نو: نمری، خمبن، کرل، پرسوا و البریه

در نیمه ی نخست هزاره ی اول قبل ازمیلاد و پیش از تشکیل حکومت ماد، یعنی بین سده های دهم تا هفتم قبل ازمیلاد، در مناطق غربی ایران پادشاهی های کوچک و شاهک نشین های متعددی شکل گرفته بودند که همسایگان شرقی امپراتوری آشور نو به شمار می آمدند. در متون آشوری به این سرزمین ها و شاهک نشین ها اشارات فراوانی شده و لشکرکشی های سپاهیان آشوری به این ایالت ها به طور مفصل شرح داده شده است. این کتیبه های آشوری، مهم ترین منبع موجود برای مکان یابی جای نام های زاگرسی به شمار می آیند؛ اما باوجود گذشت بیش از یک سده از آغاز مطالعات جغرافیای تاریخی دوران آشور نو، هنوز درباره ی مکان یابی برخی ایالت ها و شاهک نشین های زاگرسی اختلاف نظر وجود دارد. در مقاله ی حاضر سعی شده تا با بررسی متون آشوری، موقعیت مکانی برخی شاهک نشین های زاگرس مرکزی از جمله نمری، بیت-خمبن، کرل، پرسوا و البریه مشخص شده و محوطه های باستانی شناخته شده ی عصر آهن پایانی غرب ایران با این شاهک نشین ها تطبیق داده شوند. پرسش اصلی تحقیق آن است که جای نام های مذکور دقیقا در چه مناطقی واقع شده و با کدام مناطق همجوار بوده اند؟ روشی که برای رسیدن به این هدف درنظر گرفته شده، تحلیل دقیق اطلاعات جغرافیایی کتیبه های آشوری و به ویژه آن دسته از متونی است که لشکرکشی های نقطه به نقطه ی سپاهیان آشوری به داخل ایران را گزارش می دهند. همچنین برای نیل به نتیجه ی مطلوب، داده های باستان شناسی نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. براساس بررسی های صورت گرفته به نظر می رسد که نمری در غرب استان کرمانشاه، بیت-خمبن در مرکز آن و پرسوا در شمال استان (شمال دشت ماهیدشت) واقع بوده اند. کرل را می توان در منطقه ی اورامان مکان یابی نمود و احتمالا البریه نیز در شمال آن قرار گرفته است.