ارزیابی تحمل به تنش خشکی دوره رشد زایشی در برخی از ژنوتیپ های گندم (.Triticum aestivum L) با استفاده از شاخص های تحمل و حساسیت به تنش خشکی

این بررسی به منظور تعیین حدود حساسیت و تحمل به تنش کمبود رطوبتی ژنوتیپ های گندم به شرایط آبیاری کامل و کمبود رطوبتی در دوره زایشی اجرا شد. تعداد هشت ژنوتیپ حاصل از برنامه به نژادی اقلیم سرد کشور که دارای تیپ رشد زمستانه در مقایسه با ارقام اروم، میهن و زارع به عنوان شاهد بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1395-1393 در دو شرایط آبیاری کامل و کمبود رطوبتی در دوره زایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد مورد مقایسه قرار گرفتند. در این تحقیق از 14 شاخص ارزیابی تنش به ترتیب شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص بهره وری متوسط (MP)، شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل به تنش تعدیل یافته (MSTI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص خشکی (DI)، شاخص تحمل غیرزیستی، (ATI) شاخص درصد حساسیت به تنش (SSPI)، شاخص محصول در تنش و بدون تنش (SNPI) و درصد کاهش عملکرد (RE) استفاده گردید. در مجموع شاخص ها پنج شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP)، تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM) و شاخص تحمل به تنش تعدیل یافته (MSTI) با احتمال 99 درصد بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش نشان دادند و به عنوان برترین شاخص های متحمل به خشکی در این بررسی مشخص شدند. ژنوتیپ هشت که بالاترین مقدار را در این پنج شاخص داشت به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ در شرایط تنش شناسایی گردید. ارقام شاهد به لحاظ عملکرد و تحمل به تنش خشکی در قیاس با ژنوتیپ هشت جایگاه مناسبی نداشتند. در شرایط تنش خشکی ژنوتیپ هشت بیشترین عملکرد را با 5176 کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص داده و در رتبه میانگین شاخص های این تحقیق رتبه اول را داشت. ژنوتیپ 9 نیز از لحاظ عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی با 5079 کیلوگرم در هکتار و رتبه دوم در میانگین شاخص های این تحقیق به عنوان بهترین ژنوتیپ متحمل به خشکی بعد از ژنوتیپ 8 قرار گرفت.