مفهوم بلاغی «تاکید و تشخص» در ترکیبات آثار سعدی

فرایند جابه جایی اجزا که برای بیان معانی و اغراض بلاغی یکی از اصلی ترین کانال های بلاغت در زبان فارسی است، افزون بر واحد بزرگی چون جمله، در انواع ترکیبات نیز کاربرد دارد. «تاکید و تشخص» به عنوان یکی از مهم ترین اغراض بلاغی، عامل اصلی در تغییراتی است که در جایگاه اجزای ترکیبات رخ می دهد. انواع ترکیبات (اضافی، وصفی، عطفی و متممی) که اجزای آنها در حالت عادی جایگاه ثابت و مشخصی دارند، هنگامی که جزء دوم آنها مورد تاکید گوینده باشد، برای نمایش تشخص آن جزء، با ظرفیت هایی که در زبان فارسی برای دستکاری در ترکیبات وجود دارد، تغییراتی در ساختار آنها ایجاد می شود که با شکل معمول و متداول آنها متفاوت است. در این مقاله با تکیه بر کلام سعدی و با روش تحلیلی تشریحی، انواع ترکیبات را با رویکرد بلاغی و از منظر «تاکید و تشخص» بررسی می کنیم تا شگردهایی که در گذشته برای نمایش تشخص در انواع ترکیبات استفاده شده است، نمایان گردد. حاصل کار نشان می دهد که در گذشته برای تاکید و تشخص در هریک از انواع