کلاس درس سنتی را فراموش کنیم: از رویکردهای مبتنی بر تکنولوژی صحیح استفاده کنیم

استفاده از رویکردها و مدل های وابسته به تکنولوژی چون یادگیری معکوس از مواردی است که طی سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به نوپا بودن این روش لازم است با در نظر گرفتن زیرساخت ها و فرهنگ اجرای آن، به اجرای استاندارد آن در سه مرحله قبل، حین و پس از تدریس همت گماشت تا زمینه حصول تاثیرات و پیامدهای آموزشی آن فراهم گردد. همچنین پیامدهای مورد بررسی در روش های آموزشی نیز لازم است با دقت و یقین از حصول آن مورد سنجش قرار گیرد.
در مطالعه مقالات، تکنیک ها و روش های تدریس دریافتیم که استفاده از روش تدریس معکوس یا وارونه با وجود نوپا بودن آموزش الکترونیک در کشور و در آموزش علوم پزشکی رو به تزاید است. اما آنچه در به کارگیری این روش و در مقالات مرور شده به چشم می خورد، به کارگیری تحریف شده این رویکرد در روش و تکنیک به کارگیری آن است. همچنین گاهی اوقات با تغییر روش و افزایش چاشنی های مختلف به رویکرد ممکن است زمینه کاهش تاثیر روش را هم فراهم سازیم. در طراحی این رویکرد آمده است که کلاس درس وارونه برعکس ساختن یا معکوس نمودن کلاس درس به معنای جایگزین کردن فعالیت های تعاملی و گروهی به جای روش های تدریس سنتی است. آنچه در این رویکرد مد نظر قرار می گیرد تغییر نقش تدریس و تکالیف فراگیران است که بخش اعظم مسوولیت دانشجو را به صورت خودآموز و با استفاده از منابع غنی به فراگیر واگذار می کند.
این روش تلاش برای ساختاربندی شاکله کلاس درس به سوی یادگیری بهتر است که در آن یادگیری دانشجو محور و مشارکتی به واسطه کار تیمی، آن را در جرگه روش های دارای برایند مطلوب قرار می دهد(1و2).
در این روش آموزشی لازم است مدرس به توجیه روش آموزشی به فراگیران و مفاهیم و اصول کار بپردازد. همچنین تولید فایل های ویدیویی مناسب جهت مطالعه پیش از کلاس از ملزومات این روش آموزشی است. ارائه منابع لازم نیز در این بخش انجام می گیرد. همچنین سوالات خود ارزیابی به صورت کوییز مطرح می شود تا فراگیر بتواند یادگیری خود را محک بزند. لازم است زمینه دسترسی فراگیران به استاد نیز به صورت آنلاین فراهم باشد تا سوالات دانشجو پاسخ داده شود. در کلاس درس و در مرحله اجرا سه مرحله مروری بر خود ارزیابی فراگیران انجام می شود، سوالات خود ارزیابی مرور و سپس کار تیمی در گروه های کوچک آغاز می شود. نکته دیگر فعالیت پس از کلاس است که به منظور تثبیت یادگیری دانشجو در قالب تکالیف و پروژه های خارج کلاس دنبال می شود. این موضوع ارائه مقاله، پروژه و یا تکالیف دیگر مطرح شده از سوی استاد را در بر می گیرد(3تا5).
لازم است در تحقیقاتی نظیر " تاثیر به کارگیری روش آموزشی کلاس درس معکوس بر گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری” چاپ شده در دوره هجدهم، 1397(6)، مراحل استاندارد اجرای این رویکرد مد نظر قرار گیرد. در این تحقیق مراحل استانداردی چون آماده سازی قبل از تدریس به صورت ارائه محتوای به صورت ویدیوهای ضبط شده مد نظر قرار گرفته است، اما مواردی چون ایجاد شبهه علمی به صورت طرح سناریوهای بالینی و اجرای کوییزهای فردی قبل از شروع کلاس و همچنین تعاملات قبل از کلاس برای پاسخ گویی مدرس به چالش های احتمالی که عموما توسط مدرس به صورت تالار گفتگو و یا ارتباط ایمیلی با مدرس جهت رفع اشکالات آموزشی قبل از کلاس درس به فراموشی سپرده شده است. نکته دیگر در این مقاله، سخنرانی مجدد مدرس در شروع کلاس درسی است، در حالی که می توان سخنرانی کوتاه را جهت تثبیت یادگیری در انتهای کلاس و پس از فعالیت گروه های کوچک و در انتهای فعالیت های گروهی طراحی نمود. موارد مهم دیگری که لازم است دراین شیوه مد نظر قرار گیرد، فعالیت های پس از کلاس است که می بایست با تکالیف و پروژه های فردی گروهی ادامه پیدا کند. این کار با تثبیت بیش تر یادگیری به صورت فعالیت فراگیران به صورت تیمی و یا فردی ادامه می یابد. اما رها کردن دانشجو در این وادی بدون بررسی و پیامد آن، خود نقصی بزرگ در ارائه این روش به حساب می آید. سنجش تفکر انتقادی ونسبت دادن آن به مداخله در یک ترم تحصیلی و شکل گیری و ارتقای آن به واسطه اجرای یک واحد درس تخصصی نیز خود خالی از ابهام نیست. به جای این موارد می توان با مقایسه یادگیری از طریق یکسان سازی محتوا و سوالات آزمون، زمینه بررسی تغییرات را بر یادگیری و یادداری فراگیران بررسی نمود. این نکته نیز حائز اهمیت است که با نقد سازنده به رویکردهای نوین آموزش، زمینه به کارگیری استاندارد این روش ها توسط محققین محترم در کشورفراهم گردد. همچنین دقت در سنجش پیامدهای واقعی و اعتبار آن زمینه رشد و توسعه این رویکردها را به عنوان نیازهای حال و آینده آموزش پزشکی فراهم خواهد نمود.