تصویری از خلقیات اجتماعی ایرانیان در بستر عزاداری های دینی براساس گزارش سفرنامه های خارجی

بسیاری از مکتوبات حوزه خلقیات ایرانیان با تاکید بر تلازم میان ساختار استبدادی و ویژگی های خلقی جامعه ایرانی، معتقد است حاکمیت‏های استبدادی در طول تاریخ این سرزمین، موجبات حاکمیت ارزش های خودمدار و عدم شکل گیری ویژگی‏های مقوم توسعه از قبیل مسئولیت پذیری، مشارکت و روحیه جمعی و دیگرخواهی را سبب شده ‏است. آیا ریشه بسیاری از مشکلات امروز را باید در ریشه های تاریخی و خلقیات ایرانیان در گذشته جست؟ پاسخ به این سوالات جز با رجوع به تاریخ و منابع مردم شناسی به دست نمی آید. این مقاله با رویکری تاریخی و مردم شناختی و روش اسنادی یکی از عمومی ترین و فراگیرترین عناصر فرهنگی و هویتی جامعه ایرانی یعنی آیین عزاداری از نگاه سفرنامه نویسان را در مرکز توجه قرار داده است. بر پایه یافته‏های تحقیق به نظر می‏رسد به کارکرد نظریه های یادشده که حاکی از تلازم میان استبداد حاکمان و اخلاق ملت ها‏ هست باید به دیده تردید نگریست .