تحول مفهوم خراسان در آثار جغرافی نویسان مسلمان در سده های 3 و 4ق

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
وسعت خراسان از پیش از اسلام تا عصر حاضر تحول یافته است. دیدگاه رایج امروزی درباره گستره خراسان در سده های نخستین هجری، آن را در جنوب رودخانه جیحون جای می دهد. با وجود این، بررسی و مقایسه اجمالی آراء جغرافی نویسان مسلمان در سده های 3 و 4ق این گزاره را با تردید روبه رو می کند. بنابراین، می توان این پرسش را مطرح ساخت که چه تحولی به مفهوم خراسان در آثار جغرافی نویسان در این سده ها راه یافته است. مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی می کوشد با بررسی آراء جغرافی نویسان مسلمان در سده های 3 و 4ق، در گام نخست، تحول گستره خراسان در دوره اسلامی را مشخص کند. یافته ها حاکی از آن است که خراسان تا اوایل سده 4ق سرزمین بسیار وسیعی را دربر می گرفت. به تدریج خراسان به جنوب رودخانه جیحون (مادون النهر) محدود گردید و ولایات خوارزم، ماوراءالنهر، قومس و سیستان از آن جدا شد. بر این اساس است که می توان اصطلاحاتی مانند «خراسان بزرگ» و «خراسان کوچک» را مطرح کرد. در گام بعدی، این سوال مطرح می شود که چه نسبتی میان این تحول و مکاتب جغرافیایی مسلمانان برقرار است. بررسی های این جستار نشان می دهد که توجه نمایندگان مکتب عراقی به مفهوم خراسان بزرگ و در برابر، توجه نمایندگان مکتب بلخی به مفهوم خراسان کوچک می تواند یکی از مصادیق تمایزات این دو مکتب محسوب شود.
زبان:
فارسی
صفحات:
15 تا 32
لینک کوتاه:
magiran.com/p1948068 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!