طراحی مدل عوامل موثر بر آسیب های جسمی و روانی اسرای ایرانی در اردوگاه های عراق و استراتژی های کاهش آسیب ها

اهداف: مستندسازی علمی تجربیات حاصل از دفاع مقدس در ابعاد مختلف و استفاده از آنها در شرایط مشابه از ضروریات انکارناپذیر است. اسارت و زندگی اردوگاهی اسرای ایرانی در اردوگاه های عراق، از ابعاد مختلف قابل مطالعه است، یکی از این ابعاد موضوع سلامت جسم و روان اسرا در دوران اسارت است. هدف پژوهش حاضر طراحی مدل عوامل موثر بر آسیب های جسمی و روانی اسرای ایرانی و شیوه های پیشگیری و درمان آنها در اردوگاه های اسرای عراق بود.
مشارکت کنندگان و پژوهش توصیفی- پیمایشی حاضر از ابتدای سال 1395 تا انتهای سال 1396 در سمنان انجام شد. داده ها با روش بررسی اسناد، مدارک و کتاب های منتشرشده درباره اسرا و نیز مصاحبه نیمه ساخت یافته با 20 تن از آزادگان و دست یابی به نقطه اشباع جمع آوری شدند. افراد مصاحبه شونده با روش قضاوتی و از میان آزادگانی انتخاب شدند که در زمان اسارت از رهبران استراتژیک، فعالان فرهنگی و مدیران اردوگاه ها بودند. داده ها با روش تحلیل محتوا، ارزیابی و مدل تحقیق طراحی شد. مدل طراحی شده پنج بخش شامل عوامل موثر بر ایجاد آسیب های جسمی و روانی، نقش رهبران استراتژیک و نیروهای صلیب سرخ، برنامه های فرهنگی- علمی و برنامه های ورزشی در کاهش آسیب های روانی و جسمی اسرا بود. اجزا، عناصر مدل و روابط آنها توسط مشارکت کنندگان مورد تایید قرار گرفت. فعالیت های فرهنگی- ورزشی اسرا در اردوگاه های عراق اثرات مثبت فراوانی دارد که از آن جمله می توان به افزایش تاب آوری اسرا، افزایش بهداشت جسم و روان و سلامت اجتماعی، افزایش طراوت، شادابی، احساس اعتماد به نفس، تمرکز فکر، دقت عمل و کاهش افسردگی آنها اشاره نمود.