اثر کوه های زاگرس بر چرخنده ای بارش زای ایران

در این پژوهش برای شناخت تاثیر رشته‏ کوه زاگرس در تغییرات چرخند‏هایی که از غرب وارد ایران می‏شوند از رویکرد محیطی به گردشی استفاده شد. بدین منظور، داده ‏های سیزده ایستگاه سینوپتیک غرب ایران و داده‏های ساعتی ERA-Interim با تفکیک مکانی 125/0×125/0 درجه، طی سال‏های 1984 2013 دریافت شد. با این رویکرد، 203 روز بارش فراگیر شناسایی شد. با اعمال تکنیک تحلیل عاملی بر روی داده‏های تراز دریای متناظر با این روزها، عامل دوم بیشترین پراش بارش ‏های حاصل از چرخند را توجیه می‏کند. روزهای چهاردهم تا هجدهم آپریل 2003، که بیشترین همبستگی را با سایر روزهای این عامل دارد، الگوی نماینده انتخاب شد. در این الگو، چرخند‏ رسیده به کوه ‏های زاگرس از زمان شکل‏ گیری تا زمان رسیدن بر روی عراق و ادغام با سامانه سودانی، به لحاظ دینامیکی، تقویت می‏شود. به هنگام نزدیک‏ شدن به زاگرس، از تاوایی مثبت و سرعت قائم هوا کاسته می‏شود؛ اما با عبور از زاگرس بر تاوایی مثبت آن افزوده می‏شود. رابطه چرخند تقویت‏ شده با منطقه واگرایی ترازهای میانی وردسپهر در همه مراحل مشاهده شد. زاگرس نخست باعث تضعیف و دوقطبی‏ شدن چرخند می‏شود. سپس، با دور شدن از کوهستان، چرخند مجددا تقویت می‏شود. این چرخند‏ها را چرخند‏ زاگرسی می‏توان نامید.