تنوع صفات ماکرومورفولوژیک برگ و بذر در سه جمعیت جنس توس در ایران

به منظور بررسی تنوع صفات ماکرومورفولوژیک برگ و بذر در سه جمعیت جنس توس در ایران در مجموع 1800 برگ و بذر از 90 پایه درختی در سه رویشگاه از تاکسون های این جنس اندازه گیری شد. 25 صفت ماکرومورفولوژی از برگ و بذر ارزیابی شد. تجزیه وتحلیل داده های کمی با استفاده از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و طرح آماری آشیانه ای صورت گرفت و برای مقایسه چندگانه میانگین ها از آزمون دانکن استفاده شد. برای مقایسه و گروه بندی رویشگاه ها از تحلیل خوشه ایو به منظور تعیین مهم ترین صفات در تفکیک سه رویشگاه تحت بررسی از تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) استفاده شد. نتایج آنالیزهای چندمتغیره نشان داد که صفات طول برگ، طول دمبرگ، فاصله پایه برگ تا پهن ترین نقطه برگ، فاصله بین رگبرگ های دوم و سوم، میانگین فاصله بین رگبرگ ها، نسبت طول دمبرگ به طول برگ، عرض برگ در 0/9 طول برگ، تعداد دندانه بین دومین و سومین رگبرگ و شکل نوک برگ، طول بذر، طول بال های بذر و عرض بال های بذر بیشترین نقش را در گروه بندی پایه ها و تفکیک جمعیت ها داشتند. نتایج آنالیز خوشه ایهم نشان داد که پایه های درختی هر جمعیت، درون خوشه های مربوط به خود آن جمعیت قرار دارند، به طوری که می توان نتیجه گرفت تقریبا هر خوشه شامل پایه های مختص یک جمعیت است. برای تشخیص تاثیرپذیر بودن یا نبودن صفات از محیط از پلاستیسیتی استفاده شد. نتایج نشان داد صفاتی که در تفکیک این رویشگاه ها، صفات اصلی و برتر شناخته شده اند، از نظر پلاستیسیتی هم تاثیرپذیری کمتری از محیط نشان می دهند و این صفات می توانند بیشتر تحت تاثیر ژنتیک باشند. از این رو از این صفات می توان در شناسایی گونه های متفاوت این جنس در این سه رویشگاه به عنوان صفاتی مناسب در تکمیل کلیدهای شناسایی ارائه شده برای توس استفاده کرد.