زوجین «در حکم نابارور» و نظام حقوقی ایران؛ مطالعه ای نظری و تطبیقی

پیشرفت روش های جدید درمان ناباروری در دوران معاصر، بحث دسترسی به آن ها را مطرح کرده است. تعیین افرادی که می توانند به این روش ها دسترسی داشته باشند و حدود و ثغور این دسترسی تا حد زیادی وابسته به تعریفی است که از ناباروری ارائه می شود. قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در قانون نحوه ی اهدای جنین، تنها زوجین ناباروری را که «بنا به گواهی معتبر پزشکی، امکان بچه دار شدن نداشته باشند» واجد صلاحیت دریافت جنین دانسته است. بااین حال، در واقع، متقاضیان استفاده از روش های درمان ناباروری از زوجین نابارور فراتر رفته و زوجینی را در بر می گیرد که می خواهند، مستند به ادله ی پزشکی، با استفاده از این روش ها از تولد فرزند بیمار جلوگیری کنند. بدین ترتیب، با تقویت رویکرد پیشگیرانه به روش های کمک باروری، با مفهوم و برداشتی نوین از ناباروری مواجه هستیم. توسعه ی این مفهوم به زوجینی که از نگاه متعارف پزشکی بارور هستند اما فرزند آنان بیمار متولد خواهد شد، زمینه ی تجدیدنظر در تعریف حقوقی ناباروری را فراهم می آورد. بر این اساس، با تکیه بر استدلال های اخلاقی، بهره گیری از قوانین و مقررات و رویه ی موجود در دیگر نظام های حقوقی و نظرات فقهی می توان تفسیری دیگر از قانون اهدای جنین ایران به دست داد و چاره ای برای استفاده از درمان های ناباروری با مداخله ی ثالث برای زوجین «در حکم نابارور» اندیشید.