تحلیل برون دینی گزاره های نکوهش گرایانه درباره زنان در نهج البلاغه

روایات ملامت گرایانه درباره زنان در نهج البلاغه، عمدتا با خارج سازی متن از زمینه تاریخی خود با شرایط و دیدگاه های مدرن امروزی قیاس می شود که در تقابل با دیدگاه های مدافع حقوق زنان، به عنوان بخشی از سنت اسلامی- شیعی ناسازگار با این دیدگاه های مدرن، تلقی می گردد. در این پژوهش افزون بر این که نشان داده شده بسیاری از گزاره های نکوهش گرایانه مربوط به زنان در نهج البلاغه فاقد اسناد معتبر است؛ این نتیجه به دست می آید که محتوای این گزاره ها با انبوهی از گزاره های مشابه در متون ادبی سده چهارم به بعد انطباق دارد و این دیدگاه های ملامت گرانه درباره زنان، با توجه به اقتضائات و شرایط فرهنگی مقارن با عصر تدوین نهج البلاغه در سده چهارم، قابل فهم، پذیرفتنی و هم سو با ذهنیت های عامی است که در بسیاری از متون ادبی و تاریخی عصر تدوین نهج البلاغه و پس از آن تا سده های متمادی، بازتاب و استمرار یافته است. بر اساس این فرضیه از منظری برون دینی، این گزاره های نکوهش گرایانه از الحاقات متاخر در عصر تدوین نهج البلاغه تلقی شده و بر این مبنا با تاکید بر روش هم سنجی بینامتنی (ارزیابی متون مشابه) و با رویکرد تاریخ فرهنگی جدید، زیر شاخه تاریخ ذهنیت، تلاش شده است، شواهد، زمینه ها و نیز ذهنیت های فرهنگی درباره زنان، در نهج البلاغه و شروح آن و متون متنوع ادبی و تاریخی تا سده هفتم بررسی و تحلیل شود و شباهت ها و افق های هم تراز این متون با این گزاره های نهج البلاغه نمایان گردد.