معیارهای تعیین تاثیر مقالات

مترجم:
امیر آذرنیا
چکیده:
تعداد ارجاعات همواره معیار مناسبی برای تعیین تاثیر مقالات پژوهشی-کاربردی به شمار نمی آید. در اکثر موارد، دانشمندان از منابع مالی عمومی برای تامین هزینه های پژوهشی خود استفاده می کنند و جامعه در ازای آن خواستار مشاهده منافع محسوس حاصل از پژوهش آن هاست، در غیر این صورت، خطر قطع حمایت مالی وجود دارد. این منافع ممکن است به صورت پیشرفت های بنیادین علمی و یا فناوری های نوین حاصل از تحقیقات کاربردی باشد که قادر به حل مشکلات زندگی روز مره است.بااین حال، ارزیابی خروجی تحقیقات بنیادین و کاربردی دو مقوله مجزاست. تحقیقات بنیادین اکثرا توسط جامعه دانشگاهی و باهدف ایجاد درکی هرچند کوچک از قوانین طبیعت برای دیگر دانشگاهیان انجام می شود. اگرچه مردمی که مالیات می‏دهند از منافع فکری و نامحسوس حاصل از این نوع تحقیقات برخوردار می شوند، اما این امر برای آنها یک نیاز مبرم به شمار نمی آید. بنابراین ویراستاران، روزنامه‏نگاران و موسسات علمی بایستی مشوق جامعه برای قدردانی از این نوع تحقیقات باشند. موثرترین مقالات بیشترین تعداد ارجاعات را خواهند داشت و این معیار می تواند روش قابل قبولی برای سنجش اهمیت آن ها باشد. در مقابل، مالیات دهندگان بایستی برای پژوهش های کاربردی و منافع روز مره حاصل از آن ارزش بیشتری قائل باشند تا تحقیقات بنیادین. معیار های سنجش این منافع شامل تعداد مشاغل ایجاد شده، میزان صرفه جویی اقتصادی حاصل از فناوری با کارایی بالا، میزان کاهش تلفات انسانی (به عنوان مثال در پژوهش های زیست پزشکی) ، افزایش بهره وری، افزایش رفاه ناشی از به کار گیری ابزار آلات جدید و غیره است. در این مورد (به دلیل ملموس بودن خروجی تحقیقات برای عموم مردم) ، تعداد ارجاعات توسط جامعه دانشگاهی کم وبیش ارتباطی به رضایت مالیات دهندگان از نتایج تحقیقات ندارد. در مجله Nature Nanotechnology، تعداد زیادی مقاله در حوزه تحقیقات کاربردی منتشر می شود، اما به ندرت به این نکته توجه می شود که این مقالات پس از انتشار چه سرنوشتی دارند. با آنکه معمولا تعداد ارجاعات به مقاله از سر کنجکاوی بررسی می شود، اما همان طوری که ذکر شد، این امر سنجه مناسبی برای تعیین تاثیر آن ها بر زندگی واقعی نیست. بنابراین، بررسی تمامی مقالات منتشر شده در این مجله از اکتبر سال 2006 تاکنون و رتبه بندی آن ها بر اساس تعداد استنادات صورت گرفته از سوی اختراعات ثبت شده[1] جذاب به نظر می رسد. با آنکه این معیار نیز بیان گر تاثیر واقعی مقالات نیست، اما قطعا جایگزین بهتری برای تعداد ارجاعات در سایر آثار علمی (و ارزیابی آنها در زندگی واقعی مردم) است. علاوه بر این، اندازه گیری آن نیز نسبتا آسان است. جای بسی خرسندی است که طیف وسیعی از موضوعات منتشر شده در حوزه فناوری نانو درنهایت به ثبت اختراع انجامیده و چندین مورد از آن ها نیز وارد بازار شده است. در میان ده مقاله برتر با بیشترین استناد، گرافن و مواد دو بعدی در زمینه الکترونیک انعطاف پذیر، مواد نانوساختار برای باتری ها، نانوحفرات[2] برای توالی DNA، ترانزیستور های بر پایه نانوسیم[3]، نانوحامل های[4] دارویی برای درمان سرطان و ادوات سوییچ کننده بر پایه مقاومت های حافظه دار[5] مورداستفاده قرارگرفته است. ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که دست کم در مورد این مجله، تعداد ارجاعات از سوی اختراعات ثبت شده با تعداد ارجاعات در منابع علمی تناسب ندارد. همچنین، مطابق شکل 1، مشاهده می شود[6] که تعداد ارجاعات از سوی اختراعات ثبت شده به مقالات منتشر شده در مجله مورد نظر، هرساله افزایش می یابد. در حین جستجو مشخص شد که در اختراعات ثبت شده، هیچ قالب استانداردی برای ارجاعات وجود ندارد و لذا ابزاری مانند Lens استخراج داده های مرتبط را تسهیل می کند. علاوه بر این، ماهیت اختراع بیشتر شبیه یک شبکه مارپیچی سرهم بندی شده است تا یک ساختار سلسله مراتبی منظم؛ مثلا در مورد یک نانوماده شناخته شده، درک تفاوت میان عبارات «گرافن متمایز شده با خواص آن»[7] و «ساختار یا خواص گرافن»[8] و یا عبارات «اکسید گرافن»[9] و «گرافن یا مشتقات آن، برای مثال اکسید گرافن»[10] و «اکسید ها هیدروکسید ها اکسید های گرافن»[11] موجود در سامانه طبقه بندی اختراعات CPC[12] دشوار به نظر می رسد. وجود عبارات بی مسما از قبیل «grapheme» نیز بر این دشواری افزوده است. اختراعات ثبت شده گنجینه ناملموسی از دانش فنی است که بهره‏برداری از آن برای دانشگاهیان میسر است؛ بااین حال، امکان جستجو یا خواندن بسیاری از اختراعات برای جوامع علمی وجود ندارد، چه برسد به عموم مردم. در حال حاضر، ابزاری مانند Lens و دیگر سایت های مشابه، زمینه را برای جستجو در منابع مربوط به اختراعات ثبت شده فراهم می کند. نویسندگان مقالات می توانند شرکت هایی را که از مقاله آن ها برای ثبت اختراع استفاده کرده و به آن ها ارجاع داده اند، مشاهده نمایند و با صنایع مرتبط با کار تحقیقاتی خود ارتباط مستقیم برقرار کنند. علاوه براین، نویسندگان می توانند از ارجاعات صورت گرفته از سوی اختراعات ثبت شده به عنوان معیاری مناسب برای سنجش تاثیر پژوهش خود استفاده کنند. سازمان های سرمایه گذاری نیز می توانند از این ابزار ها برای ارزیابی خروجی کمک هزینه های تحقیقاتی خود در زمینه های کاربردی بهره گیرند. توجه به این نکته ضروری است که: انتشار یک مقاله "کاربردی" خوب، سرآغاز یک سفر فناورانه است و فاصله میان انتشار مقاله علمی و ظهور یک فناوری موفق بسیار طولانی است. از آنجایی که مجله Nature Nanotechnology علاقه وافری به حوزه فناوری دارد، مایه خرسندی است که چندین مقاله منتشر شده در این مجله الهام بخش محصولات تجاری جدیدی بوده است. در شماره 4 این مجله منتشر شده در سال 2018، مصاحبه ای با نویسندگان مسئول سه مقاله برتر از نظر تعداد ارجاعات از سوی اختراعات ثبت شده صورت گرفته و دیدگاه آن ها درباره انجام پژوهش کاربردی موثر در دانشگاه شایان توجه است. در اینجا ذکر سخنی از یکی از این نویسندگان خالی از لطف نیست: «هر فناوری نوینی که به بازار عرضه شده است، بدون فداکاری و بهینه سازی صبورانه، در معرض خطر نابودی است».
کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
در صفحه:
20
لینک کوتاه:
magiran.com/p1953279 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!