مطالعه تطبیقی شهر باستانی جندی شاپور با شیوه شهرسازی شهرهای هم عصر آن ها

«گندی شاپور» یا «جندی شاپور» یکی از مهم ترین شهرهای دوره ساسانی بود که توسط شاپور یکم ایجاد شده است. جندی شاپور از همان بدو تاسیس به تدریج به صورت یکی از مراکز علمی و پزشکی جهان آن روز درآمد. تاکنون پژوهش هایی در حوزه علوم تدریس شده در جندی شاپور و دیگر علوم آن دوره انجام شده است؛ لیکن توجه خاصی به بازشناسی شهر جندی شاپور، در زمینه شیوه شهرسازی و ساختار شهری آن نشده است. در این پژوهش با بررسی ویژگی های شهرسازی شهرهای معاصر و هم دوره آن، به بازشناسی شیوه شهرسازی شهر باستانی جندی شاپور پرداخته می شود. روش تحقیق این پژوهش، به شیوه تطبیقی می باشد که در نمونه های مورد مقایسه در حوزه و شیوه شهرسازی ساسانی مورد ارزیابی قرار می گیرند. با بررسی ویژگی های شهرسازی شهر باستانی جندی شاپور، این نتیجه به دست می آید که در این دوره زمانی (دوره پادشاهی شاپور اول و شاپور دوم) شیوه شهرسازی شطرنجی «هیپوداموس» مورد استفاده قرارگرفته است و شیوه شهرسازی این شهر، تلفیقی از شهرسازی تمدن های مختلف دوره باستان از جمله یونان و روم (شهرسازی هیپوداموس) و مشابه ساختار شهری شهرهای معاصر خود مانند: شهرهای ایوان کرخه، نیشابور، بیشابور و شهر انطاکیه می باشد. شکل شطرنجی شهرها به خاطر دو هدف کاملا متضاد مورد توجه قرارگرفته است: یکی به منظور اطمینان از کنترل مرکزی و بیان کمال افسانه ای و دیگری تحقق جامعه ای که افراد آن دارای حقوق فردی برابر باشند. این طرح عبارت است از طرح مستطیل شهرسازی با خیابان های وسیع، مستقیم و چهارراه های منظم و کوچه های موازی که بناها نیز یک طبقه و گاهی دو و یا سه طبقه بوده اند. در نهایت از بررسی فرمی محدوده شهر، تقسیمات و ابنیه شهر می توان گفت که دوره های تاریخی احداث شهر در توسعه شهرهای باستانی، اقلیم و نزدیکی به مناطق جغرافیایی همسایه، وسعت بستر و اقتدار حکومت وقت تاثیرگذاری زیادی در شکل گیری فرم اصلی شهرها داشته است.