جایگاه و نقش وقف در مبانی تمدن اسلامی

طراحی و احیای تمدن نوین اسلامی مبتنی بر مبانی ارزشی و اصول اساسی اسلام، که به صورت جامع و جهانی ارائه شود و متناسب و پاسخگوی همه شئون، نیازها و ظرفیت های بشر باشد، از اهداف والای نظام جمهوری اسلامی ایران است. بی تردید یکی از مهم ترین راه های رسیدن به جایگاه مطلوب تمدن اسلامی، تجلی روحیه انفاق، ایثار، فداکاری و نیکوکاری در قالب سنت حسنه وقف است. نهاد وقف راه و درب تمدن اسلامی است و حکمت تشریع وقف و علت غایی آن دسترسی به تمدنی جامع و پایدار است که بدون آن احیای این تمدن ممکن نخواهد بود. ایده اصلی این مقاله آن است که با توجه به اینکه وقف سرمایه گذاری برای رفع نیازهای پایدار عام المنفعه است، هویت اجتماعی دارد و با ایجاد ساختارها و تشکیلات بر اساس نیازهای جامعه و تبدیل مالکیت خصوصی به مالکیت جمعی و عمومی، یک نهاد کلان اجتماعی است که در همه شئون جامعه ازجمله فرهنگ، اقتصاد، سیاست، تعلیم و تربیت، امنیت و... موثر است، از این رو می توان گفت وقف نظام اجتماعی اسلام را رقم می زند که نظام سیاسی بر آن نظام اجتماعی استوار می شود و پایداری تمدن و نظام سیاسی، مدیون پایداری نهاد وقف است. در مقاله حاضر ضمن بررسی مبانی حاکم بر تمدن اسلامی، به نقش و رسالت وقف و موقوفات در این مبانی پرداخته می شود.