ارزیابی مقایسه ای ادله و مبانی مذاهب پنج گانه فقهی در باب قاعده اهم و مهم

قاعده «اهم و مهم» امروزه در همه عرصه ها سیطره خویش را نمایان ساخته و در مذاهب پنج گانه فقهی به شیوه های مختلفی مورد استناد واقع می شود و اساس آن، ادله و مبانی ای است که مذاهب مذکور برای حجیت این قاعده ذکر کرده اند. همه مذاهب خمسه، در اصل وجود این قاعده و لزوم برگزیدن امر اهم بر مهم هنگام تزاحم احکام در مقام عمل مشترک اند، لیکن ادله و مبانی شرعی قاعده در آن ها متفاوت است؛ یعنی در برخی ادله همچون کتاب و سنت مشترک اند و در ادله دیگر چون اجماع، عقل، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و سد ذرایع اختلاف دارند.درنهایت، با توجه به معنای اصطلاحی «اهم و مهم» که در ادله و مبانی مذکور نمود یافته است، به این نتیجه رسیده ایم که این قاعده را عمدتا بایستی در تزاحم احکام موردبررسی قرار داد. در باب تزاحم نیز توجه به مصالح و مفاسد، ترتب احکام، زمان و مکان از مواردی است که احراز کننده قاعده «اهمیت» شمرده می شود.