شناسایی ترکیب‏ های آلی فرار برگ پسته و نقش آن ها در جلب پسیل معمولی پسته Agonoscena pistaciae (Hemiptera: Aphalaridae)

پسیل معمولی پسته (Agonoscena pistaciae) آفت کلیدی باغ های پسته در ایران به شمار می رود. در حال حاضر ترکیب‏های حشره کش علیرغم تاثیرات منفی خود بر سلامت انسان و محیط زیست، بیشتر تنها و واپسین گزینه ممکن در مهار پسیل معمولی پسته هستند. بااین حال فشار گزینشی آفت‏کش‏ها باعث به وجود آمدن جمعیت های بسیار مقاوم از پسیل معمولی پسته شده است. امروزه ترکیب‏های آلی فرار گیاهان امیدواری هایی را در گسترش روش های پایدار مدیریت آفت ها ایجاد کرده اند. در این راستا، ترکیب‏های آلی فرار از برگ درختان پسته رقم‏های اوحدی (Ohadi) و کله قوچی (Kale ghoochi) جمع آوری شده و با روش کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی (GC-MS) شناسایی شدند. به ترتیب 43 و 37 ترکیب آلی فرار ازجمله ترکیب‏های مونوترپن، استری، اسیدی، الکلی، آلدهیدی و آروماتیک در دو رقم اوحدی و کله قوچی شناسایی شدند. در میان ترکیب‏های، سه ترکیب (E)- β-Ocimene، Limonene و Methyl benzoate به ترتیب با 5/32، 8/14 و 1/12 درصد در رقم اوحدی و سه ترکیب (E)- β-Ocimene، Limonene و α-Thujene به ترتیب با 2/29، 1/20 و 6/6 درصد در رقم کله قوچی بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادند. بررسی پاسخ بویایی حشره‏های بالغ پسیل معمولی پسته در بو سنج (Olfactometer) Y شکل نشان داد که حشره‏های نر (03/0>P) و ماده (001/0>P) به طور معنی داری به بوی برگ درختان پسته (رقم اوحدی) جلب می شوند. نتیجه‏های برآمده از این پژوهش می تواند در گسترش روش های مهاری بر پایه به کارگیری مواد رابط شیمایی همانند شکار انبوه و یا دور کردن پسیل معمولی پسته و یا جلب دشمنان طبیعی آن مورد استفاده قرار گیرد.