بررسی نقش شاخص های پوشش گیاهی و مولفه های جغرافیایی مکان بر عمق نوری هواویزهای فصلی ایران

عمق نوری هواویزها (AOD) کمیتی بی بعد است که میزان عبوردهی پرتو نور در جو را نشان می دهد. شناخت AOD برای درک تاثیرات آن بر کیفیت هوا و ارائه راهکاری های مقابله با آن ضروری است. هدف از این پژوهش بررسی نقش مولفه های جغرافیایی مکان و شاخص های پوشش گیاهی بر عمق نوری هواویزهای فصلی (AOD550nm) موجود در جو ایران است. در این پژوهش از فرآورده 6 سنجنده MODIS ماهواره Aqua برای ارزیابی مقادیر AOD، NDVI و EVI به شکل فصلی طی دوره آماری 2017-2003 استفاده شد. جنوب غرب، شرق و سواحل خلیج فارس بالاترین و شمال غرب کشور و زاگرس کمترین مقدار AOD را به خود اختصاص داده اند. دلیل بالا بودن مقدار AOD در ایران بار ورودی گرد و غبار، احتراق سوخت های فسیلی و کاهش ارتفاع لایه مرزی (BLH) در دوره سرد سال است چرا که اکثر آلاینده های جوی در لایه مرزی منتشر می شود و از راه فرآیندهای تلاطمی لایه آمیخته همگن می شود. همبستگی AOD با ارتفاع و عرض جغرافیایی منفی و در سطح 5 درصد معنی دار می باشد. همبستگی منفی معنی دار بین شاخص های EVI، NDVI و AOD در فصول تابستان و انتقالی سال وجود دارد به طوری که کاستی پوشش گیاهی با افزایش AOD در هر فصل با یکدیگر متناظرند. رگرسیون وزن دار جغرافیایی (GWR) نشان داد که مقدار پوشش گیاهی توانایی بالایی در کنترل هواویزهای وردسپهر پایینی و ارتفاعات نقش سد کنندگی مسیر ترابرد ذرات را دارند و در نتیجه بر انتشار گرد و غبار در حالت محلی و منطقه ای نیز تاثیر خواهند داشت.