آنالیز عنصری اسپیر گونه های مارچوبه بومی ایران و ارتباط آن ها با عوامل محیطی با استفاده از همبستگی کانونیک

هدف تحقیق حاضر ارزیابی ارزش غذایی اسپیر (ساقه خوراکی گیاه) مارچوبه های بومی ایران از نظر عناصر پرمصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم و تعیین ارتباط آن با عوامل محیطی و خاکی با استفاده از تجزیه همبستگی کانونیک می باشد. بدین منظور اسپیرهای مارچوبه از 12 منطقه مختلف ایران جمع آوری گردیدند. نتایج مشخص کرد که جنس Asparagus در اکثر اقلیم های ایران شامل اقلیم های مرطوب و معتدل شمال، بیابانی جنوب، سرد و خشک غرب، گرم و خشک مرکز، معتدل کوهستانی و نیز مدیترانه ای پراکنده است. خصوصیات کیفی اسپیر نشان داد که میانگین وزن تر یک اسپیر در پایه های نر 57/6 گرم و در پایه های ماده 42/7 گرم است. درصد ماده خشک در پایه های نر (56/16 درصد) بیشتر از پایه های ماده (63/14 درصد) بود. با توجه به آزمون t تفاوت بین پایه های نر و ماده از نظر درصد فسفر، نیتروژن و پتاسیم اسپیر معنی دار نبود. مقادیر ضرایب کانونیک استاندارد در اولین متغیر کانونیک عوامل محیطی، حاکی از تاثیر میانگین دمای سالانه و میانگین حداقل دمای سالانه بر نیتروژن و فسفر اسپیر می باشد. طبق نتایج بارهای کانونیک، به طورکلی اسپیرهای دارای فسفر بالاتر (بیشتر از 7/0 درصد) در مناطقی با pH پایین تر (کمتر از 2/8 و نزدیک خنثی) رشد کردند، در همین شرایط میزان پتاسیم اسپیرها، روند کاهشی (تا 98/2 درصد) داشت. هم چنین اسپیرهای دارای پتاسیم بالا (بیشتر از 8 درصد) در مناطق با بارندگی پایین تر (متوسط سالانه 154 میلی متر) و ارتفاع بالاتر (1600 متر) رشد داشتند. کاهش بارندگی و افزایش ارتفاع از سطح دریا باعث کاهش میزان نیتروژن (کمتر از 84/0 درصد) اسپیر شد.