تحلیل مقایسه ای اشعار بیدل دهلوی با مینیاتورهای هندی دوره گورکانیان بر اساس نظریه قطب های استعاری و مجازی یاکوبسن

تمامی آفرینش های هنری و ادبی انسان در هر دوره ای در ارتباط و پیوند با یک دیگر قرار می گیرند. به گونه ای که با تحلیل مقایسه ای میان آفرینش های هنری و ادبی انسان در یک دوره می توان به مولفه های سبکی یکسان و مشابهی دست یافت. استخراج ویژگی های سبکی مشترک میان انواع هنرها نیازمند وجود ابزارهای دقیقی است که در تمامی آفرینش های هنری و ادبی قابل سنجش باشد. بررسی عملکرد دو فرآیند انتخاب و ترکیب بر روی محور جانشینی و محور هم نشینی ابزاری است که امکان بررسی مقایسه ای سبک تمامی متون هنری و ادبی را برای سبک پژوه فراهم می کند. در این مقاله نحوه انتخاب و ترکیب نشانه های زبانی و بلاغی بر روی «محور جانشینی» و «محور هم نشینی» در شعر شاعر برجسته سبک موسوم به هندی «بیدل دهلوی» در کنار مینیاتورهای هنرمندان دوره گورکانی مورد بررسی قرار می گیرد تا از منظر زبان شناسی، شیوه زیبایی آفرینی این شاعر و این هنرمندان بررسی و ویژگی های سبکی مشترک آن ها استخراج شود. نتایج حاصل از این بررسی بیان گر عملکرد موازی دو فرآیند انتخاب و ترکیب در بسامدی نزدیک به هم است که کاربرد این دو فرآیند در کنار یک دیگر منجر به ایجاد پیچیدگی هایی در شعر بیدل و مینیاتورهای این دوره شده است. به عبارتی همان گونه که بیدل غزل ها را آذین بندی کرده است که درک هر بیت در گرو اندیشیدن خواننده و دست یابی وی به انتخاب های شاعر از روی محور جانشینی است، درک معنا و مفهوم اجزای به کار رفته در مینیاتورها نیز نیازمند دستیابی به مفاهیم نمادین انتخاب شده از روی محور جانشینی است.