اثر کوتاه مدت آتش سوزی بر تغییرات پوشش گیاهی در مراتع استان مرکزی (مطالعه موردی: مراتع خسبیجان)

در این تحقیق اثر کوتاه مدت آتش سوزی بر پوشش گیاهی مراتع سوخته در ایستگاه خسبیجان در سال 1394، با تیپ غالب ورک (Rosa persica Michx. ex Juss.) انجام شده است. نمونه برداری به صورت تصادفی- سیستماتیک بوده و آماربرداری در سال های 1395 و 1396 انجام شد. ویژگی های مورد مطالعه شامل درصد پوشش گیاهی، تولید علوفه و تراکم بر اساس فرم رویشی و کلاس خوشخوراکی گونه های گیاهی ثبت گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS24 تجزیه و مقایسه میانگین ها با آزمون t جفتی انجام شد. در مجموع 80 گونه گیاهی متعلق به 72 جنس و 25 خانواده گیاهی در منطقه تشخیص داده شد. تروفیتها و همی کریپتوفیت ها از مهم ترین گروه های ساختاری طیف زیستی منطقه به روش رانکایر بودند. بررسی کورولوژیک و استخراج کوروتیپ ها، غلبه عناصر ایرانی- تورانی را نشان داد. نتایج حاصل از آنالیز داده های مربوط به تراکم، درصد پوشش و تولید علوفه گونه های گیاهی به تفکیک فرم رویشی نشان داد که میانگین تراکم، پوشش و تولید علوفه گندمیان یکساله، فورب یکساله و فورب چند ساله در منطقه سوخته نسبت به شاهد افزایش معنی داری داشته، ولی میانگین این پارامترها در مورد فرم بوته ای در منطقه سوخته نسبت به شاهد کاهش نشان داده است. همچنین نتایج حاصل از آنالیز داده های مربوط به تراکم، درصد پوشش و تولید علوفه گونه های گیاهی به تفکیک کلاس خوشخوراکی نشان داد که میانگین تراکم، پوشش و تولید علوفه کلاس های خوشخوراکی I، II و III در منطقه سوخته نسبت به شاهد افزایش داشته، هر چند که این افزایش ، بعضا معنی دار نبود. افزایش پارامترهای مختلف گونه های کلاس III، پس از آتش سوزی، به دلیل گسترش گندمیان یکساله و همچنین گونه های خشبی و تیغ دار در این عرصه بود. به طور کلی این بررسی نشان داد که خصوصیات مهم گیاهی تحت تاثیر آتش سوزی تغییر کرده است و این تغییرات تا حدود زیادی به ترکیب اولیه گونه های گیاهی و وضعیت مراتع منطقه وابسته بوده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که هر آتش سوزی در مراتع منجر به افزایش کیفیت علوفه نخواهد شد.