ارزیابی اقتصادی نوردهی مصنوعی در گلخانه های سبزی و صیفی (مطالعه موردی: خیار گلخانه ای در استان همدان)

نور خورشید به عنوان یک منبع طبیعی، عامل مهمی در کشاورزی است که به طور نامحدود و بدون هزینه، توسط خورشید عرضه می شود. اما برخی پدیده ها مانند ابری بودن هوا و یا کوتاه شدن طول روز در طول سال، باعث ایجاد محدودیت در دسترسی به این منبع مهم می شوند. این موضوع برای کشت در محیط های کنترل شده مانند گلخانه ها که معمولا محصول خارج از فصل هم تولید می کنند بسیار حائز اهمیت است. هدف این مقاله، ارزیابی اقتصادی نوردهی مصنوعی در افزایش تولید خیار جهت جبران ساعات کمبود نور ناشی از ابرناکی هوا است. بدین منظور، از داده های روزانه تولید و برداشت خیار یکی از گلخانه های شهرستان همدان که فاقد سیستم نوردهی مصنوعی بود و آمارهای هواشناسی منطقه برای ارزیابی خسارت ساعات ابری استفاده شد. داده های سری زمانی روزانه برای دوره زمانی فروردین 1386 تا تیرماه 1389 جمع آوری شد و با استفاده از الگوی خودتوضیح برداری با وقفه های توزیعی (ARDL) میزان کاهش محصول به ازای هر ساعت ابرناکی هوا تخمین زده شد. نتایج نشان داد که به طور میانگین در هر دوره تولیدی، ابرناکی هوا به میزان 3/8 درصد بر تولید خیار گلخانه ای اثر منفی دارد. از سوی دیگر، بر مبنای یافته های تحقیق، جبران کمبود نور خورشید ناشی از ابرناکی هوا به وسیله نوردهی مصنوعی در این منطقه، فاقد توجیه اقتصادی بود و نسبت منفعت به هزینه آن برابر 0/11 به دست آمد.