مساله عوارض بواسطه اخص از ابن سینا تا ملاصدرا

نویسنده:
پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
چکیدهعلم شناسی یا فلسفه علم حکیمان مسلمان جوانب و زوایای مختلفی داشته است؛ یکی از مهمترین آنها مشکل «عوارض اخص» یا «عوارض بواسطه اخص» است. این معضل اگرچه برای گذشتگان تنها یکی از مسائل علم شناختی بود؛ اما به تدریج به مهمترین مساله و به تدریج برای برخی به تنها مساله تبدیل شد. ماحصل این مشکل آنست که براساس قواعد علم شناسانه جایز نیست در علوم از اوصاف و عوارضی بحث کرد که با واسطه بر موضوع علم حمل می شوند. در عین حال می بینیم در بسیاری از علوم این توصیه مراعات نمی شود و غالبا در علوم مختلف از احوال و عوارض مختص به انواع و اقسام موضوع علم، که همه با واسطه هستند، گفت وگو می-شود. در این خصوص و برای حل این مشکل تا زمان صدرا چهار راه حل از سوی ابن سینا،قطب رازی، جرجانی و محقق دوانی عرضه شده است. ما نخست راه حلهای پیشینیان برای حل این مشکل را گزارش کرده سپس انتقادهای صدرا به هریک از آنها را بررسی خواهیم کرد. او اعتقاد دارد که هیچ یک از پیشینیان از عهده حل مشکل بر نیامده و همه در مقابل آن متحیر و سرگردان شده اند. صدرا معتقد است منشاء مشکل، خلط میان دو دسته عوارض یعنی: عوارض اخص و عوارض بواسطه اخص بوده است؛ لذا با تمایز نهادن میان آن ها مشکل فیصله پیدا می-کند. این نوشته پس از گزارش نظریه صدرا، به ارزیابی آن پرداخته و نشان داده است که این راه حل اگرچه برخی از زوایای مشکل را می گشاید؛ اما مشکل مذکور در ناحیه دیگر کماکان حل نشده باقی مانده است. و در نهایت بیان می شود که تقریرهای نوتر از نظریه جرجانی که آن را «نظریه مواضعه» مینامیم، برای حل مشکل کارآمد ترند.
زبان:
فارسی
صفحات:
147 تا 162
لینک کوتاه:
magiran.com/p1977688 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!