تحلیل مفهومی روایات تاویلی در پرتو اندیشه های علامه طباطبائی و آیت الله معرفت

روایات تاویلی، حجم قابل توجهی از روایات تفسیری امامیه را به خود اختصاص داده است. این روایات به سبب دشواری های مفهومی و ارتباط پیچیده ای که با ظاهر آیات دارند، در گذشته کمتر مورد تحلیل فراگیر نظری قرار گرفته اند. اما در دوران معاصر شاهد تلاش هایی در این ارتباط از سوی علامه طباطبائی با طرح نظریه جری، و آیت الله معرفت با ارائه نظریه بطن هستیم. جواز توسعه مصداقی یا امکان تطبیق مفاهیم آیات بر مصادیق پوشیده و پسینی، خمیرمایه نظریه علامه است؛ و برابری بطن با مفاهیم کلی و مجرد از خصوصیات غیردخیل در هدف و مقصود آیات، بن مایه نظریه آیت الله معرفت است. بااین همه، نمی توان برخی انواع روایات تاویلی را با این دیدگاه ها تحلیل و توجیه کرد، بلکه گره گشایی از آنها، نیازمند ارائه نظریه های جدیدی در حوزه روش شناسی تفسیر اهل بیت علیهم السلام است.