اثرات تشکیل بیوفیلم در باکتری ها از دیدگاه های مختلف

اجتماعات باکتریایی قادر به تشکیل ساختارهای پیچیده و سه بعدی بیوفیلم هستند. تشکیل بیوفیلم جزء باستانی و جدایی ناپذیر چرخه زندگی پروکاریوت ها و عامل کلیدی بقا آنها در زیستگاه های اکولوژیکی مختلف است. در بیوفیلم، باکتری ها از حالت سلول آزاد و شناور به صورت ساکن درمی آیند. حضور در بیوفیلم موجب بروز صفات جدیدی در باکتری ها می شود که آن ها را از سلول های آزاد متمایز می کند. مقاومت زیاد در برابر تیمارهای ضدمیکروبی و کمبود اکسیژن نتیجه حضور باکتری در بیوفیلم است. بیوفیلم ها در پاسخ به سیگنال های مختلف محیطی تشکیل می شوند و ژن های زیادی در تولید آنها دخالت دارند. بیوفیلم می تواند درون لوله های انتقال مایعات، روی وسایل و دستگاه های مورد استفاده در پزشکی، همچنین اعضا مصنوعی کاشته شده در بدن بیماران مشکل ساز باشد اما می توان از وجود بیوفیلم ها در جهت اهداف سودمند مانند پاکسازی آب فاضلاب های صنعتی و کشاورزی، تجزیه زیستی فلزات سنگین و فیلترهای زیستی آلودگی های هوا استفاده کرد. توانایی تولید بیوفیلم در باکتری های بیماری زا، مزیتی برای حفظ و بقا آن ها در شرایط نامساعد محسوب می شود و مشکلات زیادی در راه حذف آنها ایجاد می کند، زیرا باکتری های موجود در بیوفیلم معمولا در برابر آنتی بیوتیک ها و سموم شیمیایی مقاومت بالاتری نسبت به سلول های آزاد نشان می دهند. در ریزوباکتری های مفید گیاهی که جهت مهار زیستی بیماری های گیاهی یا افزایش رشد و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی استفاده می شوند، توانایی تولید بیوفیلم به ویژه در فرایند تولید انبوه و تجاری سازی آنها به مثابه یک مزیت مطرح است. با توجه به اهمیت بیوفیلم باکتریایی در زندگی انسان، این نوشتار به اهمیت بیوفیلم از جنبه های مختلف می پردازد.