ارزیابی توانمندی های زمین برای توسعه گردشگری کویری با کاربرد روش ارزیابی چندمعیاره، GIS و مدل های برنامه ریزی (مطالعه موردی: مناطق شرقی استان اصفهان)

امروزه گردشگری با آثار مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی و اجتماعی به بزرگترین صنعت جهان تبدیل شده است. باتوجه به شرایط متنوع اقلیمی و محدودیت منابع آبی برای کشاورزی در ایران، در میان اشکال مختلف گردشگری، گردشگری کویر با رویکردی چندجانبه می تواند خلاهای ناشی از محدویت های محیطی در مناطق مختلف را رفع نموده و نقش بسیار مهمی در توسعه مناطق مختلف نظیر مناطق شرقی استان اصفهان با برخورداری از پتانسیل عظیم گردشگری کویری ایفا نماید. در این راستا، در پژوهش حاضر تلاش می شود توانمندی های زمین به منظور توسعه گردشگری کویر در شهرستان های مناطق شرقی استان اصفهان شناسایی و ارزیابی شود. برای انجام این پژوهش از روش ارزیابی چندمعیاره (MCE) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. با توجه به تنوع پارامترهای مورداستفاده، قبل از تهیه نقشه نهایی توانمندی زمین، پارامترهای منتخب در گروه های مختلف  دسته بندی شد تا وضعیت توانمندی محدوده در هریک از این گروه بندی ها شناسایی شود. در مرحله بعدی، نقشه های تهیه شده در هرکدام از این گروه ها در اختیار کارشناسان مربوطه قرار گرفت تا جهت تهیه نقشه نهایی توانمندی زمین، با توجه به وضعیت موجود، بر اساس روش مقایسه زوجی (AHP) پارامترهای انتخابی وزن دهی شوند و با به کارگیری روش ترکیب خطی وزنی (WLC) نتیجه این مقایسه در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی اجرا گردد. نتیجه ارزیابی چندمعیاره نشان داد که محدوده مطالعه تقریبا در تمامی گروه های ارزیابی از توانمندی هایی بسیار بالایی برخوردار است و محدودیت های انسانی و طبیعی خاصی در این زمینه مشاهده نمی شود. نتیجه نقشه نهایی توانمندی زمین نیز نشان داد که 21044 کیلومترمربع از کل مساحت محدوده (نزدیک به 30 درصد) در کلاس تناسب «بسیار مناسب» و «مناسب» واقع شده است که حاکی از پتانسیل و ظرفیت بسیار بالا و یا وجود حداقل محدودیت طبیعی و انسانی این منطقه برای توسعه گردشگری کویر است. به کارگیری پتانسیل های عظیم منطقه شرقی استان اصفهان و برخورداری از شرایط لازم برای توسعه گردشگری کویری با توجه به شرایط خاص طبیعی و انسانی این منطقه - که نابرابری های اجتماعی - اقتصادی با مناطق توسعه یافته استان اصفهان، منابع محدود آبی برای توسعه فعالیت هایی همچون کشاورزی، پایین و حساس بودن ظرفیت منطقه به لحاظ اکولوژیکی برای برخی از فعالیت ها، از مصادیق آن به شمار می روند - می تواند از بهترین گزینه های موجود، باصرفه، ارزان قیمت و اثرگذار در مدت زمان کوتاه برای نجات و رهایی از مشکلات موجود به ویژه برای جوامع آسیب پذیر روستایی براساس اصول توسعه پایدار در این مناطق باشد.