تغییرات جمعیت و تنوع زیستی موجودات خاکزی (هزارپایان) در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: شهرستان ایلام)

پژوهش حاضر، به مدت یک سال (1394-1395) در جنگل های شهرستان ایلام به منظور بررسی تغییرات تراکم جمعیت و تنوع زیستی موجودات خاکزی شامل صدپایان و هزارپایان (Arthropoda: Myriapoda) انجام گرفت. بدین منظور نمونه برداری از خاک سه منطقه گچان، مانشت و قلارنگ، در طی فصول مختلف سال صورت پذیرفت. نمونه های خاک پس از ثبت مشخصات محل، به آزمایشگاه منتقل شدند و با استفاده از قیف برلیز نسبت به جداسازی صدپایان و هزارپایان اقدام گردید. در این بررسی در مجموع، تعداد 730 نمونه از صدپایان و هزارپایان از منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ جمع آوری و شمارش گردید که نمونه های جمع آوری شده متعلق به سه خانواده Dignathodontidae (گونه Henia sp.)، Scolopendridae (گونه Scolopendra cingulata) و Julidae (گونه های Cylindroiulus sp. و Amblyiulus sp.) بودند. حداکثر تراکم جمعیت صدپایان و هزارپایان در هر سه منطقه مورد نمونه برداری در فصل بهار دیده شد و تراکم جمعیت صدپایان و هزارپایان (تعداد در مترمربع) در کوه گچان (147 و 136) نسبت به کوه های مانشت (111 و 128) و قلارنگ (92 و 131) بالاتر بود. در اواخر پاییز، تراکم جمعیت به طور معنی داری در هر سه منطقه کاهش یافت. براساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، تاثیر فصول مختلف سال بر جمعیت صدپایان و هزارپایان در هر سه منطقه در سطح یک درصد معنی دار می باشد. با توجه به پوشش گیاهی متنوع در منطقه، مقدار شاخص های شانون- وینر و سیمپسون در هر سه منطقه نمونه برداری شده، بالا و در حد مطلوب بود. هم چنین نتایج مربوط به شاخص یکنواختی شانون نشان داد که مقدار این شاخص برای هزارپایان در هر سه منطقه نمونه برداری شده بیش تر از صدپایان می باشد. با توجه به نتایج این تحقیق و نظر به این که هزارپایان اهمیت زیادی در زنجیره های غذایی خاک و حفظ تعادل طبیعی در جنگل ها را دارند توصیه می شود برنامه های حفاظت از تنوع زیستی اکوسیستم های جنگلی مورد توجه و نظر بیش تری قرار گیرند.