پاسخ های رشدی و بیوشیمیایی برخی ژنوتیپ های بادام روی پایه GN15 به تنش کم آبیاری

انتخاب ارقام مناسب بادام (Prunus dulcis Mill.) در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران به منظور تولید بهینه محصول اهمیت زیادی دارد. به منظور بررسی تحمل به تنش کم آبی نهال یک ساله پنج رقم و ژنوتیپ بادام روی پایه GN15، آزمایشی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم/ ژنوتیپ در 5 سطح ( فرانیس، سهند و ژنوتیپ های K3-3-1، H و 1340 ) و کم آبیاری در سه سطح: آبیاری کامل (Mpa33/0- )، تنش ملایم (70 درصد یا Mpa8/0- ) و تنش شدید (40 درصد یا  Mpa6/1- ) آب قابل نگهداری خاک با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات باغبانی سهند (مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی) انجام شد. در این تحقیق صفات رشد رویشی، تعداد میانگره ها، پرولین، پروتئین، فنل کل، کاروتنوئید کل موجود در برگ، درصد نشت یونی (%EL) و فلورسنس کلروفیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش غلظت پرولین در رقم سهند و ژنوتیپ H (به ترتیب 13/83 و 2/84 میلی گرم ) دارای بیشترین و ژنوتیپ 13-40 با 65/53 میلی گرم دارای کمترین پرولین بودند. ترکیب پیوندی فرانیس/GN15 دارای 28/16و GN15/13-40 دارای 48/11 میلی گرم پروتئین کل در برگ ها بودند. مقدار فنل کل در برگ های ارقام بادام از 698 در تیمار شاهد به 948 واحد در تیمار تنش شدید خشکی رسید. رقم سهند با 5/912 واحد فنل بیشترین فعالیت فنلی را از خود نشان داد و میانگین درصد نشت الکترولیت ها (%EL ) از 59/11 تا 59% در تنش شدید خشکی افزایش یافت. تنش شدید کم آبی از طریق افزایش میزان فلورسانس حداقل و کاهش میزان فلورسانس حداکثر باعث کاهش دامنه فلورسانسی در نهال ها شد و نسبت فلورسانس متغیر به فلورسانس حداکثر (Fv/Fm) را از 83/0 در گیاهان شاهد به 76/0در برگ های رقم سهند و در برگ های رقم فرانیس از 81/0 به 77/0 روی پایه GN15 کاهش داد و سبب کاهش، وزن خشک، سطح و تعداد برگ و باعث افزایش وزن ویژه برگ ها شد. با کاهش تعداد میانگره ها سبب کاهش رشد کلی نهال های جوان گردید. پنج رقم و ژنوتیپ روی پایه GN15، تنش ملایم (Ψw =-0.8 Mpa) را تحمل و پارامتر های فیزیولوژیکی را کنترل نمودند اما تنش شدید (Ψw =-1.6 Mpa) را فقط رقم فرانیس و ژنوتیپ سهند و تا حدودی ژنوتیپ H تحمل نمودند اما دو ژنوتیپ K3-3-1 و 1340 با تنش شدید دچار کم آبی شدید شده و بیش از 80 درصد برگ ها ریزش نمودند و این ژنوتیپ ها به عنوان حساس ترین و رقم سهند و فرانیس به عنوان متحمل ترین و ژنوتیپ H با تحمل متوسط به تنش شدید روی پایه GN15 تشخیص داده شدند.