نقد و بررسی دیدگاه سقراط درباره شناخت و نقش آن در انگیزش اخلاقی انسان با استفاده از کلام امام علی(ع)

نقش شناخت در انگیزش انسان به سوی عمل یکی از مهم ترین ایده های سقراط است. او برای شناخت، مراتب مختلفی قائل است و بالاترین مرتبهآن را خودشناسی معرفی می کند. سقراط معتقد به وحدت معرفت و فضیلت است و قابلیت اصلی انسان را معرفت و منشا اصلی عمل اخلاقی را شناخت و معرفت می داند. از نظر او هیچ کس عالمانه مرتکب عمل نادرست نمی شود. شناخت صحیح که سقراط آن را معرفت می نامد، منجر به انگیزش انسان به سوی افعالی چون احساس مسئولیت در قبال جامعه، تاثیر در ارتباط انسان با خدا و نوع دعا کردن و نیایش با او و تمام افعال خوب می شود. اگر این دیدگاه سقراط به مبانی اخلاق اسلامی در کلام امیرمومنان(ع) عرضه شود بخش هایی از آن مانند آنچه مورد اشاره واقع شد، قابل تایید است؛ اما مهم ترین بخش آن یعنی علیت تامه شناخت، جهت انگیزش اخلاقی، مورد تایید نیست. در این مقاله نظریه سقراط در خصوص انگیزش اخلاقی مبتنی بر شناخت، با استفاده از کلام امام علی(ع) مورد نقد و بررسی قرار گرفته و تفاوت این دو دیدگاه تبیین شده است. دیدگاه سقراط در خصوص ذو مراتب بودن شناخت و یکسان نبودن تاثیر این مراتب در انگیزش انسان و سببیت شناخت جهت انجام عمل متناسب تایید امام علی (ع) را به همراه دارد و عدم کفایت شناخت جهت انگیزش اخلاقی انسان و توجه ویژه به نقش شناخت های مرتبط با حواس ظاهری از مهمترین وجوه امتیاز دیدگاه امیر مومنان (ع) نسبت به دیدگاه سقراط است.