تحلیل میانگین درازمدت تابش بلند زمینی ایران با داده های سنجش از دور

خورشید منبع اصلی انرژی و حیات در سطح زمین است و بدون تابش خورشید هیچ فرآیند جوی و اقلیمی در سطح کره زمین وجود نخواهدد اشت. حیات گیاهی،جانوری و انسانی در سیاره زمین، وابسته به انرژی خورشید است. تابش موج کوتاه از جهت استفاده آن در فرایندهای زیست  شناختی بخصوص فتوسنتز و ادامه حیات بشر ی دارای اهمیت زیادی است و تابش موج بلند زمینی که حاصل برونداد گرمایش سطح زمین است، در تعادل گرمایی سیاره زمین با توجه به وجود گازهای گلخانه ای نقشی بسیار حیاتی دارد. بخشی از تابش موج بلندزمینی[1]از طریق پنجره های جوی خارج می شود و بخش عمده ای از آن توسط گازهای گلخانه ای به  صورت تابش بلند برگشتی به سطح زمین بازگشت داده می شود که به  ویژه در طی شب هاو فصل زمستان نقش مهمی در تعادل دمایی کره زمین بازی می کند. برآورد تابش بلند زمینی کاری دشوار است و سنجش  از دور می تواند برای ارزیابی آن در مقیاس سیاره ای و منطقه ای مورد استفاده قرار گیرد. هدف از این پژوهش تحلیل میانگین بلند مدت تابش بلند زمینی ایران به کمک داده های مرکز ملی هوا و اقیانوس  شناسی[2] می باشد. در این پژوهش نخست داده های میانگین روزانه OLR  دربازه زمانی 1979  تا  2016 با پوشش مکانی  1  درجه ی قوسی، در مقیاس جهانی از پایگاه ثبت داده های آب و هوایی[3] برداشت شد. سپس بر مبنای نزدیک به 1  میلیارد یاخته، میانگین بلند مدت OLR جهان و ایران محاسبه گردید. یافته ها در مقیاس سیاره ای نشان داد که بیشینه ی تابش بلند زمینی در منطقه ی خاور میانه و شمال آفریقا با مقادیر بیش از  290 وات بر متر مربع رخ می دهد که ایران نیز بخشی از آن به  حساب می آید. از این  رو میانگین بلند مدت تابش بلند زمینی ایران  43  وات بیش از میانگین بلند مدت جهانی است که مهم ترین دلیل آن زاویه ی عمود تابش (همجواری با مدار راس  السرطان) ناچیز بودن پوشش سطحی و خشکی زمین به  ویژه در نیمه ی جنوبی و شرقی ایران  می باشد. تحلیل فضایی الگوهای تمرکز نقاط داغ و سرد با استفاده از آماره *GI برروی ایران  نشان داد که نزدیک به  43  درصد از گستره  ایران از نظر تابش بلند زمینی لکه های سرد (در سطح اطمینان  90  درصد)، 40  درصد لکه های داغ (در سطح اطمینان 90 درصد) و 18 درصد خنثی است که متاثر از عرض جغرافیایی و تنوع پوشش زمینی می باشد.