تاثیر باکتری های مزورایزوبیوم، تیوباسیلوس وگوگرد بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) و برخی پارامترهای خاک

مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تاثیر کاربرد باکتری های ریزوبیوم، تیوباسیلوس و گوگرد بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم هاشم انجام شد. این آزمایش در مزرعه ای واقع در 12کیلومتری شهرستان جغتای در فروردین ماه سال زراعی 1393-1392 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل باکتری های مزورایزوبیوم در سه سطح، عدم تلقیح (Meso0)، تلقیح با مزورایزوبیوم سویه سیسری استرین ام اس190(Meso1) و تلقیح با مزورایزوبیوم سیسری (Mesorhizobium ciceri) استرین ام اس9(Meso2) و تیوباسیلوس در دو سطح، تلقیح (T1) و عدم تلقیح (T0) و گل گوگرد (S) در سه سطح (صفر، 500، 1000کیلو گرم در هکتار) به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که سه عامل بالا تاثیری بر طول ساقه، وزن ریشه، تعداد غده در ریشه و نیتروژن خاک نداشت، اما مزورزوبیوم سویه سیسری استرین ام اس190 تاثیر مثبتی روی طول ریشه (20درصد) و عملکرد نخود (18درصد) داشت. برهمکنش گوگرد و مزورایزوبیوم بر تعداد غلاف در بوته و عملکرد در هکتار و درصد پروتئین تاثیر مثبتی داشت و در بین مزورایزوبیوم ها، مزورایزوبیوم سویه استرین ام اس190 نسبت به مزورزوبیوم سویه استرین ام اس9 تاثیر بیشتری بر افزایش عملکرد داشت (73/1146کیلوگرم در هکتار). همچنین نتایج نشان داد که استفاده از کودهای زیستی (مزورایزوبیوم و تیوباسیلوس) موجب افزایش غلظت عناصر غذایی از جمله پتاس، فسفر و گوگرد در خاک شد. برهمکنش گوگرد و تیوباسیلوس و همچنین گوگرد و مزورایزوبیوم، به ترتیب فسفر قابل جذب خاک را به میزان 55 و 53درصد افزایش داد. در بررسی اثر کودهای زیستی بر خصوصیات شیمیای خاک مشخص شد که برهمکنش هر سه عامل آزمایشی بر pH، EC و گوگرد خاک مثبت بود. استفاده از کودهای زیستی (مزورایزوبیوم و تیوباسیلوس) باعث بهبود صفات زراعی نخود و خصوصیات شیمایی خاک شد.