مقایسه اندیشه سیاسی طالقانی و محمد مجتهد شبستری

نظرات متفاوتی در زمینه رابطه دین با سیاست وجود دارد. اگر این نظرات مختلف بر روی یک طیف در نظر گرفته شود، در یک قطب آن نظریه جدایی دین از سیاست و در قطب مخالف آن نظریه دیانت عین سیاست و سیاست عین دیانت قرار می گیرد. در زمینه رابطه دین با سیاست، مسئله درخور اهمیتی است که همواره اندیشمندان مسلمان را در طول دو قرن اخیر به خود مشغول کرده است. مقاله حاضر تلاش دارد که رابطه دین و سیاست را به روش تطبیقی در اندیشه سید محمود طالقانی و محمد مجتهد شبستری مورد بررسی قرار دهد؛ لذا عهده دار پاسخ به این پرسش اصلی است که وجوه اشتراک و افتراق اندیشه سیاسی آیت الله طالقانی و محمد مجتهد شبستری چیست؟ فرضیه ای که در پاسخ به این پرسش اصلی مورد سنجش و آزمون قرار می گیرد، آن است که هردو اندیشمند در مراجعه به منابع اجتهادی و روش واحد استنباط و تاکید بر آزادی مشروع انسان ها، اشتراک نظر دارند ولی افتراقشان در این است که طالقانی به دین و سیاست مبتنی بر الگوی حداکثری می رسد، با ادغام و ارتباط دین و سیاست به با توجه به آیات شورا در قرآن کریم، به نظام شورایی در تمام سطوح می رسد، اما مجتهد شبستری به دین و سیاست مبتنی بر الگوی حداقلی می رسد و با جدایی و تفکیک دین از سیاست، عرفی بودن سیاست و حکومت برای او اولویت پیدا می کند.